در ماه‌های سرد زمستان که در انتظار اتوبوس هستید، در فضای باز بازی می‌کنید یا سگ خود را برای پیاده‌روی برده‌اید، به‌ فکر راهی برای گرم‌کردن خود می‌گردید. خوشبختانه فرایندی که بدن شما برای خردکردن غذا استفاده می‌کند، به‌عنوان یک بخاری در بدن‌تان عمل می‌کند. اما وقتی که هوا سرد است، باید با کمک برخی استراتژی‌های دفاعی، گرمای بدن را حفظ کرد.

زمانی که تفاوت دمای بدن گرم و محیط سرد اطراف افزایش می‌یابد،‌ بدن سریع‌تر گرمای خود را از دست می‌دهد. به‌همین دلیل حفظ دمای طبیعی بدن چالش‌برانگیز شده است. دو نفر با دمای بدن دقیقاً یکسان که در شرایط محیطی مشابهی قرار دارند، ممکن است احساس متفاوتی داشته باشند؛ به‌طوری‌که یک نفر احساس سرما می‌کند و دیگری کاملاً راحت است. اما فراتر از تجربه‌ی ذهنی سرما که انسان‌ها دارند، ‌پژوهشگران معتقدند واکنش‌های طبیعی فیزیولوژیکی به سرما و همین‌طور سازگاری‌های رفتاری، همانند پوشیدن چنددست لباس عمل می‌کند. به‌عبارتی می‌تواند دمای بدن شما را ۳۷درجه‌ی سانتیگراد نگه‌دارد و به‌این‌ترتیب باعث گرمای بدن شود.

عملکرد بدن چطور است؟

خونی که در بدن جریان دارد، مواد مغذی، اکسیژن و سایر مواد مهم بیولوژیکی را با خود حمل می‌کند. جریان خون، گرمایی که ماهیچه‌ها تولید می‌کنند را به سمت پوست می‌برد و از آنجا آزاد می‌شود. هنگامی که وارد محیط سرد می‌شوید، بدن شما خون را به‌سمت بالاتنه می‌برد تا ارگان‌های حیاتی بدن را گرم نگه‌دارد. درهمین‌حال، جریان خون به‌سمت پوست کم می‌شود و درنتیجه گرمای کمتری به پوست می‌رسد و متعاقب آن گرمای کمتری را از دست می‌دهید. کاهش جریان خون به‌سمت پوست در هوای سرد باعث می‌شود برای مدت طولانی‌تری گرمای داخلی بدن را حفظ کنید.

یکی دیگر از استراتژی های دفاعی بدن برای گرم نگه‌داشتن بدن، فعالیت‌ عضله‌ها است که منجر به افزایش متابولیسم و همچنین گرمای بیشتر می‌شود. وقتی در سرمای زمستان پیاده‌روی می‌کنید، دندان‌هایتان به‌هم می‌خورد و دست و پای‌تان احتمالاً از شدت سرما می‌لرزد. هنگام استفاده از عضله‌ها، مواد مغذی تجزیه شده و سوخت لازم برای گرمای بدن تأمین می‌شود.

باتوجه به تفاوت‌هایی که در سایز بدن، چربی بدن و فعالیت‌ متابولیکی انسان‌ها به‌چشم می‌خورد، افراد تجربه‌های مختلف و متفاوتی از سرما دارند. افرادی با جثه‌ی کوچک‌تر که سطح چربی بدن‌شان (در مقایسه با افرادی با جثه‌ی بزرگ‌تر) پایین‌تر است، در مجاورت هوای سرد، گرمای بیشتر را از دست می‌دهند. درواقع افراد با جثه‌ی بزرگ‌تر ‌احتمالاً توده‌های عضلانی بیشتری دارند که باعث تولید گرما یا افزایش چربی بدن می‌شود و این عملکرد بدن مثل یک عایق عمل می‌کند و میزان ازدست دادن گرمای بدن را کاهش می‌دهد.

برای گرم نگه‌داشتن بدن چه‌کاری باید کرد؟

برای حفظ گرمای بدن می‌توان میزان لباس، فعالیت و غذا را تنظیم کرد. رایج‌ترین راهی که مردم برای گرم کردن خود استفاده می‌کنند، پوشیدن کت، کلاه و دستکش است. افزایش ضخامت لباس‌ها و لایه‌های لباس می‌تواند کمک بزرگی به گرم‌شدن بدن کند. پوشیدن لباس‌های زمستانی شما را گرم نمی‌کند، بلکه به‌عنوان ابزاری برای نگه‌داشتن گرمای بدن و ممانعت از پراکنده‌شدن آن به محیط اطراف است. برخلاف باور عمومی، سَر در مقایسه با سایر بخش‌های بدن که با لباس پوشیده می‌شوند،‌ منبع بزرگی برای از دست‌دادن گرمای بدن به‌حساب نمی‌آید.

اگر یک کلاه زمستانی سرتان کنید و هیچ کتی نپوشید، بالاتنه‌ی شما گرمای زیادی را از دست می‌دهد؛ زیرا بدن در هوای سرد مجدداً خون توزیع می‌کند و موجب از دست‌رفتن گرمای بیشتر می‌شود. درمقابل، ‌چنانچه بالاتنه‌ی خود را گرم نگه‌دارید،‌ جریان خون به اعضای بدن ادامه می‌یابد و می‌توانید دست و پای خود را گرم کنید. درضمن فعالیت بدنی باعث منقبض‌شدن ماهیچه‌ها و متعاقب آن شکسته‌شدن مواد مغذی می‌شود و گرمای مضاعف تولید می‌کند. تولید حرارت اضافی می‌تواند به حفظ دمای بدن و احساس گرما کمک کند. شاید با کمی نرمش یا دویدن درجا هنگام حضور در هوای سرد، این موضوع را تجربه کرده باشید.

متأسفانه فعالیت فیزیکی یا پوشیدن چندین لایه لباس می‌تواند گرمایی بیشتر از نیاز بدن تولید کند. به‌عبارتی تمرین‌های ورزشی موجب افزایش دمای بدن می‌شود و درنتیجه بدن برای تعادل دما شروع به عرق‌کردن می‌کند. این موضوع اصلاً برای بدن خوب نیست زیرا با تبخیر عرق، گرمای بیشتری از بدن خارج می‌شود.

خوردن غذا نیز می‌تواند به تولید گرما در بدن بینجامد. فرایند خردکردن غذا به تدریج باعث افزایش دمای بدن می‌شود. گاهی‌اوقات افرادی که در فضای باز چادر می‌زنند، قبل از خواب یک میان‌وعده می‌خوردند تا بدن‌شان در طول شب گرم بماند. بااینکه تأثیر متابولیسم میان وعده‌های کوچک شاید زیاد نباشد، اما جالب است بدانید که فاصله‌ی بین تعادل گرمایی و از دست‌دادن گرما، بسیار کم است و همین میان‌وعده می‌تواند مؤثر باشد.

احتمالاً در هوای سرد تجربه‌ی تکرر ادرار ناشی از سرما را داشته‌اید که یکی از عوارض جانبی منقبض‌شدن رگ‌های خونی محسوب می‌شود و همین‌طور افزایش فشار خون را رقم می‌زند؛ زیرا همان مقدار خونی که معمولاً از رگ‌ها عبور می‌کند اکنون باید از فضای کوچک‌تری بگذرد تا به همه‌ی نقاط بدن برسد. اگر شما جزو آن‌دسته از افراد سرمایی هستید که حتی در فضای بسته نیز کاپشن خود را درنمی‌آورید، شاید باید درباره‌ی این عادت تجدیدنظر کنید. درچنین شرایطی پوست‌تان به رنگ قرمز متمایل می‌شود و بدن شما سعی می‌کند از شرِ گرمای بیش‌ازحد خلاص شود و درنتیجه شروع به تعریق می‌کنید. وقتی با این وضعیت به فضای باز برگردید،‌ در همان ابتدا احتمالاً خیلی بیشتر احساس سرما می‌کنید، چراکه گرما و عرق روی پوست‌تان تبخیر می‌شود. پس برای اینکه مشکلی برایتان پیش نیاید، در طول فصل سرد زمستان در فضای بسته و باز از لباس مناسب استفاده کنید.