آیا مصرف گلوتن برای افراد سالم هم مضر است؟

در سال‌های اخیر مطالب متعددی درباره‌ی مضرات گلوتن در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود و رژیم‌های عاری از این پروتئین طرفداران خود را پیدا کرده است. اما آیا گلوتن برای افراد سالم هم ضرر دارد؟

 

همیشه ممکن است امواجی از اطلاعات درست یا غلط جامعه را درگیر خود کند. در این میان برخی از اطلاعات و روش‌های مطرح شده، ممکن است فوایدی هم داشته باشند اما زیانبار بودن آن‌ها هم دور از انتظار نیست؛ چراکه جو حاکم، ممکن است بر پایه‌ی اطلاعاتی نادرست بنا شده باشد. اطلاعات بدست آمده از تحقیقات معتبر، همواره بیش از سایر اطلاعات قابل اعتماد هستند.

اخیرا، نتایج بدست آمده از مطالعه‌ای بسیار دقیق و جامع حاکی از آن است که اگر دچار بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن نیستید، مصرف این پروتئین و همچنین مواد غذایی حاوی آن برای شما ضرری ندارد. بنابراین، پرهیز از این مواد غذایی هم ضرورتی ندارد.

یکی از دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین روش‌هایی که در آزمایش‌های امروزی بکار گرفته‌ می‌شود، آزمایش دو سو کور  (دابل‌بلایند) و تصادفی نام دارد که طی آن از دادن هرگونه اطلاعات به شرکت‌کنندگان و محققان که ممکن است در نتیجه‌ی آزمایش اثرگذار باشد (مانند اثر دارونما)، خودداری می‌شود. طی استفاده از همین روش، در آن‌دسته از شرکت‌کنندگان که گلوتن مصرف کرده بودند، علایمی از اختلال در عملکرد روده‌ها و خستگی مشاهده نشد.

این اولین‌بار است که آزمایشی درباره‌ی تأثیر گلوتن روی افراد سالم که فاقد هرگونه سابقه‌ی بیماری در دستگاه گوارش، ازجمله سندروم روده‌ی حساس یا تحریک‌پذیر هستند، صورت می‌پذیرد. این آزمایش به شبهاتی که در طی سال‌های اخیر، در خصوص مصرف گلوتن ایجاد شده بودند، خاتمه داده است. امروزه، در آمریکا حدود ۳ میلیون نفر رژیم غذایی بدون گلوتن دارند که وضعیت سلامتی ۸۲ درصد از این افراد، ضرورتی برای ادامه‌ی این رژیم موجب نمی‌شود. مردم دلایل زیادی برای پیروی از این رژیم غذایی مطرح می‌کنند، اما معمولا، تندرستی مهم‌ترین نگرانی آن‌ها است. بنابرتحقیقات بازار آمریکا، ۶۵ درصد از مردم بر این باورند که اساسا رژیم غذایی فاقد گلوتن برای سلامتی بهتر است. اکنون، مطالعه‌ی جدیدی که به آن اشاره کردیم و نیز بسیاری از مطالعات دیگر این باور رایج عمومی را به چالش کشیده‌اند.

اما هالموس و پیتر گیبسون از متخصصان گوارش در دانشگاه موناش، طی مقاله‌ای در مورد همین مطالعه‌ی اخیر نوشتند:

در تبلیغات رژیم‌های بدون گلوتن، از فوایدی همچون پایین آمدن سطح کلیِ ابتلا به بیماری‌ها، تقویت عملکرد شناختیِ مغز، کاهش وزن و زیبایی یاد می‌شود. اما، اطلاعات علمی‌ای که قادر به پشتیبانی از این ادعاها باشند، وجود ندارد. در واقع، مطالعات بسیار دقیق و جامعی مانند نظرسنجیِ بررسیِ تغذیه و سلامت ملی نشان داده است که هیچ خطری نظیر احتمال ابتلا به «بیماری‌های قلبی و عروقی» و «سندورم متابولیک» مصرف‌کنندگان گلوتن را تهدید نمی‌کند.

مطالعه‌ی اخیر، مطالعه‌ی مختصر و مفیدی است؛ اما شرایط و روش بکار گرفته‌شده در آن بسیار کنترل شده است و از ایجاد جانبگرایی در آزمایش که منجر به انحراف در نتیجه‎ی آن می‌شود، به‌شدت جلوگیری به‌عمل آمده‌است. ۲۸ شرکت‌کننده برای دو هفته، در دو گروه مساوی به‌صورت تصادفی تقسیم می‌شدند. از اعضای هردو گروه خواسته می‌شد که رژیم بدون گلوتن را پیش بگیرند، درحالی‌که به آنان روزی دوبار پودری داده می‌شد که یا حاوی ۱۴ گرم گلوتن بوده یا کاملا فاقد گلوتن بود. حتی محققان هم نمیدانستند که پودرهای توزیع شده دارای گلوتن هستند یا خیر.

برای اندازه‌گیری علایمی مانند دل‌درد، رفلاکس معده، سوء هاضمه، اسهال و یبوست هر شرکت‌کننده باید آزمون‌هایی را بگذراند که میزان این علایم را می‌سنجند. میزان خستگی اعضا هم به‌کمک مقیاس آنالوگ بصری(VAS) سنجیده می‌شود.

گلوتن

در آخر، آنالیزهای مستقل هر گروه تصادفی، هیچ تفاوت معناداری را در هیچ‌یک از علایم، از جمله دل‌درد در میان شرکت‌کنندگان آزمایش (که همگی از افراد سالم بودند) نشان نداد. در مجموع، فقط یکی از اعضا با خوردن گلوتن دچار اسهال شد که محققان آن‌را امری غیرمعمول خواندند.

اجتناب از خوردن گلوتن، هیچ‌گونه فایده‌ای برای فردی سالم و معمولی ندارد

بنابراین، اجتناب از خوردن گلوتن، هیچ‌گونه فایده‌ای برای فردی سالم و معمولی ندارد. البته کاملا واضح است که مصرف گلوتن برای افراد مبتلا به بیماری‌هایی که با مصرف این پروتئین در ارتباط هستند، بسیار خطرناک است. برای مثال، در یک آزمایش دو سو کور و تصادفی تحت شرایط کنترل‌شده، ۹۰ درصد از شرکت‌کنندگان آزمایش که دچار حساسیت غیر سلیاکی به گلوتن بودند، حین چالش مصرف گلوتن در آزمایش، با عود علایم بیماری مواجه شدند.

اما در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، مصرف گلوتن، عملا لایه‌ی داخلی روده‌ی کوچک را از بین می‌برد و در صورت تشدید آسیب، ممکن است منجر به عوارضی چون پوکی استخوان، نازایی، آسیب به اعصاب و تشنج شود. البته بروز این واکنش‌های شدید بسیار نادر است؛ به‌طوری‌که کمتر از یک درصد از جمعیت آمریکا وقوع چنین عوارضی را گزارش کرده‌اند. این دسته از افراد، حتما باید برای تمام عمر از رژیمی بسیار سخت و فاقد گلوتن پیروی کنند. مطالعات جدید، چنین رژیم‌هایی را برای افراد سالم ضروری نمی‌دانند.

هالموس و گیبسون نوشته‌اند:

سؤال بزرگ این است که آیا تحقیقات جدید قادر خواهند بود تا اشتیاق مردم را برای در پیش گرفتن رژیم‌های بدون گلوتن کاهش دهد؟

آن‌ها همچنین افزودند که تاکنون تحقیقات بسیار معتبر، تأثیر چندانی در تغییر باورهای عمومی در مورد مصرف گلوتن نداشته است. حتی شواهدی مبنی بر اینکه رژیم‌های بدون گلوتن بیش از آن‌که فایده داشته باشند، مضر هستند نیز وجود دارد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که افراد دچار سلیاک، همواره در معرض کمبود آهن، کلسیم، فیبر، فولات و تیامین قرار دارند. مطالعات دیگری هم نشان می‌دهند که رژیم بدون گلوتن، افراد را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو قرار می‌دهد.

بنابراین با در اختیار داشتن این حقایق، نویسندگان مطالعه‌ی اخیرِ تأثیر گلوتن در افراد سالم که به آن اشاره کردیم، اذعان داشتند که اشتیاق‌زدایی مردم به رژیم‌های بدون گلوتن در شرایطی که هیچ حساسیتی نسبت به مصرف گلوتن برای آنان تشخیص داده نشده است، امری لازم است.





تاريخ : شنبه 9 شهريور 1398برچسب:, | | نویسنده : مقدم |