بن سلمان قصد دارد در حاشیه‌ی بیابانی لم‌‌یزرع، شهر آینده را با فناوری‌‌هایی رؤیایی و خارج از تصور بنا کند؛ شهری که ژنتیک مردمانش نیز از آینده خبر می‌‌دهد.

 

ممکن است نام «نیوم» را هرگز نشنیده باشید؛ شهری از استان تبوک در شمال غربی عربستان سعودی که گویا قرار است تصویری واقعی از شهرهای علمی‌تخیلی باشد. آنچه که امروز در این نقطه از عربستان دیده می‌شود، بیابانی برهوت و مشرف‌به دریاست که تنها منابع در دسترس آن، نور خورشید و آب شور است. اما هنگامی که چند سال پیش، محمد بن سلمان، شاهزاده‌ی بلندپرواز سعودی با هلیکوپتر در این مکان فرود آمد، آنجا را به‌ چشم یک بیابان نمی‌دید؛ او آینده را می‌دید. آن روز، او رؤیای ساخت یک شهر ۵۰۰ میلیارد دلاری را در سر می‌پروراند که وسعتی بالغ‌بر ۲۵ هزار کیلومترمربع داشت؛ شهری که در آن، بهترین نخبگان جهان در پردرآمدترین مشاغل دنیا مشغول به کار شده و از جذاب‌ترین محیط زندگی ممکن بهره‌مند می‌شوند.

این شهر هنوز در مرحله‌‌ی ساخت قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تکمیل آن تا سال ۲۰۲۵ طول بکشد؛ اما براساس اسناد طراحی محرمانه‌‌ای که ازسوی وال‌‌استریت‌ژورنال مورد بازبینی قرار گرفته، قرار است در آن شاهد ظهور فناوری‌‌های عجیبی نظیر ربات‌‌های خدمتکار و تاکسی‌‌های پرنده باشیم. این شهر حیرت‌‌انگیز از لحاظ امکانات سرگرمی در ردیف هالیوود قرار خواهد گرفت و از لحاظ فناوری نیز تنه به تنه‌ی سیلیکیون‌ولی خواهد زد. شهر رؤیایی شاهزاده‌ی جوان حتی دارای یک ماه مصنوعی خواهد بود که آسمان شب‌‌ را برای ساکنانش روشن می‌کند و نیز یک جزیره به‌‌شکل‌‌و‌‌شمایل پارک ژوراسیک که در آن بازدیدکنندگان می‌‌توانند با دایناسورهای رباتیک ملاقات کنند.

نیوم / Neom

اما در میان اسناد ۲۳۰۰ صفحه‌‌ای که در اختیار وال استریت ژورنال قرار گرفته، برنامه‌‌هایی برای جابجایی اجباری قبایل بومی، کلینیک‌‌های دستکاری ژنتیکی انسان و نظارت ۲۴ ساعته‌‌ی شهروندان از سوی دولت به‌‌چشم می‌‌خورد که بیشتر یادآور حال‌‌وهوای سبک‌‌هایی تیره و تار از داستان‌های علمی‌تخیلی است.

نام نیوم از ترکیب معادل یونانی کلمه‌ی «New» و معادل عربی کلمه‌ی «آینده» گرفته شده است. اسنادی که در سپتامبر ۲۰۱۷ منتشر شد،‌ نشان می‌داد که از سال ۲۰۱۷ تاکنون، محمد بن سلمان سعی داشته با همکاری گروهی از مشاورانش، چشم‌‌انداز خود را برای ساخت یک شهر ۵۰۰ میلیارد دلاری در نقطه‌‌ای دورافتاده از شمال غربی این کشور به تصویر بکشد. در این راستا، گروه مشاوران نیز ترکیبی پرهزینه از مفاهیم علمی‌تخیلی را پیشنهاد داده‌اند که با وجود جذابیت بالای آن همچنان با واقعیات تلخی همراه است: در این پروژه‌ی عظیم جایی برای اسکان قبایل بومی این منطقه وجود نخواهد داشت. آن‌ها مجبور به ترک اجباری خانه‌ و کاشانه‌ی خود خواهند بود.

نیوم / Neom

محمد بن سلمان در مصاحبه با ماریا بارتیرومو، روزنامه‌نگار آمریکایی در سال ۲۰۱۷ از چشم‌انداز شهر نیوم از منظر مباحث گردشگری، تفریحی و انرژی پاک سخن گفت.

در حالی که ممکن است هر کسی به‌‌سادگی فریب ظاهر پر زرق‌‌وبرق طراحی این شهر نوین را بخورد، اما آنچه اندکی نگران‌‌کننده به‌‌نظر می‌‌رسد، سیستم نظارت دیکتاتورمآبانه‌‌ی آن است. آن‌‌گونه که هیئت مؤسس شهر نیوم در مدارک افشاشده اظهار داشته‌‌اند:

نیوم قرار است یک شهر خودکار باشد که در آن بتوان به همه‌‌چیز نظارت داشت. (شهری که) حتی یک کامپیوتر هم می‌‌تواند جرائم را بدون نیاز به هرگونه گزارشی تشخیص دهد؛ جایی که تمامی شهروندان قابل‌‌رهگیری باشند.

نیوم قرار است یک شهر خودکار باشد که در آن بتوان به همه‌‌چیز نظارت داشت

از شواهد امر چنین برمی‌آید که پیشنهادهای مطرح‌شده ازسوی گروه مشاوران با موافقت هیئت مؤسس شهر نیوم مواجه شده است؛ با این حال، شرکت‌های مشاور و حقوقی درارتباط با این پروژه از هرگونه اظهارنظری در رابطه با اسناد موجود خودداری کرده‌اند. گفتنی است، این اسناد سال گذشته درحالی منتشر شد که اندکی بعد، شاهزاده‌ی سعودی به‌خاطر اتهام قتل جمال خاشقچی در سفارت عربستان در ترکیه تحت فشارهای بین‌المللی قرار گرفت. دولت عربستان نیز تاکنون از هرگونه اظهارنظری در ارتباط با برنامه‌های خود برای شهر نیوم خودداری کرده است.

بنابر مصاحبه‌‌ی وال استریت ژورنال با دو تن از افراد دخیل در این پروژه، در کنار تمام عناصر شگفت‌‌انگیز دیگری که در انتظار شهروندان این مکان رؤیایی است، باید به مدارسی با کلاس جهانی، تدریس مطالب ازسوی معلمان مجازی، بهترین مشاغل پردرآمد دنیا و ماسه‌‌های شب‌‌تاب شهر نیوم اشاره کرد. نجمی النصر، مدیر اجرایی نیوم با اشاره به اینکه مراحل ساخت این شهر درحال پیشرفت است، می‌‌گوید:

نیوم همه‌ی آن چیزی است که الزاما آینده‌نگرانه و خیالی به‌نظر می‌رسد. ما درباره‌‌ی بالاترین حد فناوری موجود و فراتر از آن صحبت می‌‌کنیم؛ مواردی که ممکن است هنوز در مرحله‌‌ی تحقیق‌‌وتوسعه یا حتی صرفا نظری باشند.

اولین گام‌های پروژه شامل ساخت یک فرودگاه و محل اسکان می‌شود. همچنین، گویا دولت سعودی پیش‌تر، احداث یک کاخ در محل را به اتمام رسانده است.

نیوم / Neom

نجمی النصر، مدیر اجرایی نیوم می‌گوید مراحل ساخت پروژه در حال پیشرفت است

پروژه‌ی نیوم، نمونه‌ای بارز از تلاش‌های محمد بن سلمان برای متحول‌کردن ساختار سیاسی و اجتماعی یک کشور منزوی با اقتصادی متکی‌به نفت است. او می‌خواهد درهای کشورش را به روی دنیا باز کند و اقتصاد آن را تنوع بخشد. شاهزاده‌ی جوان درنظر دارد به‌جای آنکه برای خرید کالاها و مایحتاج مردمانش به فروش نفت وابسته باشد، کشورش بتواند این کالاها و خدمات را در خاک خود تولید کند. او شهر نیوم را منطقه‌ای در ابعادواندازه‌ی ماساچوست آمریکا توصیف می‌کند که مجهز به کارخانه‌های تولید خودرو، بیمارستان‌ها و شرکت‌های فناوری خواهد بود تا بدین ترتیب پول‌های سعودی در داخل همین کشور هزینه شود.

تصمیم به صرف هزینه‌ای ۵۰۰ میلیارد دلاری برای ساخت شهر جدید به‌جای سرمایه‌گذاری روی شهر فعلی، حکایت از مشکلات داخلی پادشاهی سعودی دارد

اما صرف هزینه‌ای ۵۰۰ میلیارد دلاری برای ساخت شهری در دل بیابان (به‌جای سرمایه‌گذاری روی یک شهر فعلی) به همان اندازه که نمایانگر بلندپروازی‌های شاهزاده‌ی جوان است، بازتابی از مشکلات دیرین این کشور نیز خواهد بود. شرکت‌های خارجی مدت‌ها است که به‌علت نبود سیستم قانونی شفاف، فساد و محدودیت‌های اجتماعی (نظیر منع مصرف الکل و نابرابری حقوق زنان) از سرمایه‌گذاری در عربستان طفره می‌روند. از نگاه بن سلمان، این قوانین به‌حدی دست‌وپاگیر هستند که او ترجیح می‌دهد یک شهر جدید بسازد تا اینکه تغییرات را در یک شهر فعلی آغاز کند. بنابر اسناد موجود، وی در اولین جلسه از هیئت مؤسسان نیوم طی اظهارنظری چنین گفته است:

آغاز پروژه‌ی نیوم از ابتدا و با سیستم‌ها و مقررات مستقل موجب خواهد شد تا بتوانیم به بهترین خدمات بدون هرگونه محدودیت اجتماعی دسترسی داشته باشیم.

نیوم، بزرگ‌ترین و بلندپروازانه‌ترین نمونه از مجموعه‌های شهرهای آینده‌‌محوری است که رهبران کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس برای تنوع‌بخشیدن به اقتصاد نفتی خود برپا می‌کنند. در امارات متحده‌ی عربی نیز دبی و ابوظبی به‌مانند دوحه، پایتخت قطر، به بزرگ‌ترین قطب‌های تجاری منطقه تبدیل شده‌اند.

گویا شاهزاده‌ی سعودی قصد دارد از بیایانی برهوت، شهری آرمانی بسازد. براساس اسناد طراحی‌ ارائه‌شده ازسوی گروهی از مشاوران آمریکایی، برخی از ابعاد پروژه‌ی یادشده بسیار بلندپروازانه است و در آن از فناوری‌هایی سخن رفته که هنوز در دنیای واقعی وجود خارجی هم ندارند. در ادامه، بخشی از این فناوری‌ها را ذکر می‌کنیم:

۱. تاکسی‌های پرنده: ممکن است دانشمندان بتوانند یک تاکسی پرنده تولید کنند؛ ولی براساس اسناد موجود، این مورد تنها برای اهداف تفریحی درنظر گرفته شده است و نه حمل‌ونقل عمومی.

۲. بارورسازی ابرها: دیگر قرار نیست این منطقه به‌‌شکل بیابانی لم‌‌یزرع باقی بماند؛ چراکه شهر نیوم با بارورسازی ابرها، شاهد بارش باران، کاهش دما و امکان کشت محصولات زراعی خواهد بود.

۳. ربات‌های خدمتکار: دیگر لازم نیست نگران امور جاری منزل خود باشید. وقتی دانشمندان در حال کار روی پروژه‌های خود هستند،‌ منازل آن‌ها توسط ربات‌های خدمتکار نظافت خواهد شد.

۴. مراکز پزشکی پیشرفته: دانشمندان روی پروژه‌ای فعالیت می‌کنند که باهدف دستکاری ژنتیکی انسان‌ها برای تقویت توانایی‌های جسمانی و ذهنی افراد طراحی شده‌اند.

۵. رستوان‌هایی در کلاس جهانی: شهروندانی که تمایلی به خرید مواد غذایی و آشپزی ندارند، می‌‌توانند در هر زمان که می‌‌خواهند، در یکی از رستوران‌‌های ستاره‌‌دار این شهر میز رزرو کنند. مطابق برنامه‌‌های فعلی، قرار است نیوم بیشترین تعداد این نوع رستوران‌‌ها را در ازای سرانه‌‌ی جمعیت ساکن خود داشته باشد.

۶. ربات‌های دایناسور: اهالی و بازدیدکنندگان می‌توانند در جزیره‌ای به‌سبک پارک ژوراسیک، از خزندگان رباتیک عظیم‌الجثه دیدن کنند.

۷. شن‌های شب‌تاب: شاهزاده‌ی سعودی قصد دارد شن‌های ساحلی شهر جدید به‌مانند صفحه‌ی ساعت‌های مچی زیر آسمان شب بدرخشند.

۸. الکل: از گفته‌های افراد درگیر در این پروژه چنین برمی‌آید که برخلاف سایر نقاط عربستان، مصرف الکل در  این منطقه فاقد منع قانونی خواهد بود.

۹. ورزش‌های رزمی رباتیک: ربات‌ها تنها برای نظافت خانه‌های شما طراحی نخواهند شد. آن‌ها قادر خواهند بود تا درست مانند مسابقات مشت‌زنی فعلی، داخل رینگ‌های نبرد با یکدیگر مبارزه کنند و ضمن سرگرم‌کردن مردم، پول‌های فراوانی را روانه‌ی باجه‌های شرط‌بندی کنند.

۱۰. امنیت: دوربین‌ها، پهپادها و فناوری‌های تشخیص چهره برای تمام مدت افراد را در شهر زیر نظر خواهند داشت.

۱۱. ماه مصنوعی: قرار است یک ماه مصنوعی بزرگ، آسمان شب را برای ساکنان روشن کند. یکی از پیشنهادهای فعلی آن است که این ماه تصاویری از اجرام فضایی را به‌صورت زنده برای شهروندان استریم کند.

Neom City / شهر نیوم

ساختن شهری چون نیوم به سرمایه‌ی عظیمی نیاز دارد که تأمین آن از عهده‌ی عربستان سعودی خارج است. این کشور اخیرا با کسری بودجه مواجه شده است و شاهزاده‌ی سعودی نیز تصمیم به یک سرمایه‌گذاری ۴۵ میلیارد دلاری در شرکت ژاپنی سافت بانک گرفت. بنابر اطلاعات واصله، دولت عربستان باکمک وام خارجی، فاز اول پروژه‌ی نیوم را کلید زده است.

وابستگی نیوم به مشاورین خارجی نیز روایتگر وجهی دیگر از چالش‌های عمیقی است که عربستان با آن دست‌وپنجه نرم ‌می‌کند. ملت عربستان، جمعیتی جوان است که تا سال ۱۹۵۷ حتی از امکاناتی اولیه نظیر یک دانشگاه بهره‌مند نبود؛ از این‌ رو می‌توان گفت که این کشور از لحاظ تاریخی نیز تجارب چندانی در اموری نظیر برنامه‌ریزی، مهندسی و مدیریت ندارد. برای جبران این خلأ، کشور تلاش کرد از مشاوره‌ی شرکت‌های مشاوره‌ای مشهور آمریکایی همچونمکینزی بهره ببرد؛ این شرکت که برای مدت ۴۰ سال در عربستان فعالیت داشت، در سال ۲۰۱۷،  یک گروه مشاوره‌ی بومی با نام الیکسیر (Elixir) تأسیس کرد.

اخیرا وابستگی عربستان به مشاوران خارجی به یک موضوع حساسیت‌برانگیز برای دولت عربستان و هم‌پیمانان بین‌المللی آن تبدیل شده است. در سال ۲۰۱۷، دولت سعودی بنیان‌گذار الیکسیر را به‌جرم فساد مالی بازداشت کرد. به‌ نقل از گزارشی از سوی وال‌استریت، فرد خاطی روانه‌ی زندان شد و موردشکنجه قرار گرفت تا اینکه پس از یک سال، بدون توضیح خاصی آزاد شد. نه دولت سعودی و نه شرکت مکینزی حاضر به ارائه‌ی هیچ توضیحی در ارتباط با این پرونده نشدند.

مقامات دولتی (ازجمله محمد بن سلمان) بر این باور هستند که مبالغ دریافتی ازسوی مشاوران غربی بسیار بالاتر از ارزش واقعی آن‌ها است. در بیانیه‌های پروژه‌ی نیوم آمده است که مشاورین قرار نیست موجی از هزینه‌های سربار دیگری را به عربستان سعودی تحمیل کند: «مشارکت مشاوران به‌صورت سازنده و ارزشمند خواهد بود.»

وابستگی عربستان به مشاوران خارجی به یک موضوع حساسیت‌برانگیز برای این دولت و هم‌پیمانان بین‌المللی آن تبدیل شده است

اسناد منتشرشده، ابعاد فعالیت گروه مشاوران پروژه‌ی نیوم را نشان می‌دهد. این توصیه‌ها موضوعاتی نظیر برنامه‌ریزی شهری و سیستم‌های قانونی و اقتصادی را پوشش می‌دهد. علاوه‌بر آن، مکینزی از کاربرد «کلان‌داد‌ه‌ها» برای غربال‌گری اطلاعات و نیز «چارچوب زیست‌پذیری با ۱۳ رکن» سخن می‌گوید و طی آن به بررسی این موضوع می‌پردازد که چه تعداد از مردم برای زندگی در چنین شهری تمایل نشان خواهند داد و به‌صورت عینی ثابت می‌کند که چرا نیوم بهترین مکان برای زندگی در دنیا محسوب خواهد شد.

براساس اسناد منتشرشده، نیوم قصد دارد در محیطی عاری از هرگونه مشکلات ناشی‌از استرس‌های محیط کاری، افراد را تشویق به کار در استارتاپ‌ها و شرکت‌های بزرگ کند. در میان این شرکت‌ها، حتی نام آمازون نیز به‌چشم می‌خورد که گویا عربستان سعودی قصد دارد با کمک مشوق‌هایی نظیر انرژی رایگان و مشاغل رایانه‌ای،‌ محل استقرار آن را به داخل خاک خود بکشاند؛ هرچند تاکنون سخنگوی آمازون از اظهارنظر در این رابطه خودداری کرده است. به‌علاوه،‌ کودکان ساکن در این شهر قرار است با پیشروترین شیوه‌های تدریس جهان و از طریق تصویر هولوگرام معلمان آموزش ببینند.

از آنجاکه اطراف نیوم با بیابان پوشیده شده است، انتظار می‌رود بازارهای کشاورزی زیادی در آن توسعه یابد. بنابر اسناد، دمای این شهر از دبی پایین‌تر خواهد بود و به‌کمک فناوری‌هایی مانند بارورسازی ابرها، امکان بارش باران در شهر نیز فراهم خواهد شد. به‌لطف زندگی در شهری با بالاترین سرانه‌ی تولید ناخالص ملی،‌ شهروندان خواهند توانست از مزایایی همچوت لذت بردن از غذاهایی فانتزی نیز بهره‌مند شوند. «نیوم قرار است بیشترین تعداد رستوران‌های ستاره‌دار را نسبت‌به سرانه‌ی جمعیت خود داشته باشد.»

برای تضمین امنیت نیوم، دوربین‌ها، پهپادها و فناوری تشخیص چهره همگی به‌کار گرفته خواهند شد تا سرویس‌های نظارتی بتوانند تمامی افراد در شهر را رهگیری کنند. در بیانیه‌های هیئت مؤسس این‌گونه آمده که «همه‌چیز ثبت‌وضبط خواهد شد.» گفته‌ها حاکی از آن است که پیش‌تر طراحان شهر نیوم برای ساخت یک نرم‌افزار تشخیص چهره، با آی‌بی‌ام (IBM) نیز وارد مذاکره شده‌اند. با این حال، آی‌بی‌ام وجود هرگونه پیشنهادی جهت انعقاد قراداد ساخت سیستم‌های تشخیص چهره برای نیوم را انکار کرده است و از هرگونه اظهارنظر برای احتمال مشارکت در این پروژه خودداری می‌کند.

در بیانیه‌ی مربوط به نیوم آمده است که این پروژه دربرگیرنده‌ی تمام فناوری‌ها در حوزه‌های حمل‌ونقل، زیست‌پذیری، سلامت، پزشکی و هر چیز دیگری خواهد بود که تضمین‌کننده‌ی ایجاد جذاب‌ترین محیط زندگی روی این سیاره باشد.

نیوم / Neom

نیوم / Neom

در همایش اکتبر ۲۰۱۷ در ریاض، فناوری مربوط‌به یک ربات و واقعیت مجازی به‌نمایش درآمد که در کانون برنامه‌های شاهزاده‌‌ی سعودی برای آینده‌ی نیوم قرار می‌گرفت

یکی از اهداف بزرگ سعودی‌ها، جلب‌نظر شرکت‌های بزرگ غربی است. هیئت مؤسس نیوم در سال ۲۰۱۷  پیشنهاد کرد، چنانچه تسلا خطوط تولید خود را به شهر نیوم منتقل کند و پادشاهی سعودی را در سهام این شرکت سهیم کند، خرید میلیاردی محصولات تسلا را ازسوی دولت کشور تضمین خواهد کرد. سال گذشته،‌ صندوق سرمایه‌گذاری پادشاهی عربستان مبلغ دو میلیارد دلار برای خرید ۵ درصد از سهام تسلا هزینه کرد. بعدها ایلان ماسک،‌ مدیرعامل تسلا نیز اظهار کرد که قصد دارد به‌کمک عربستان سعودی، شرکتش را به‌ حالت سهامی خاص درآورد ولی اندکی بعد حرفش را پس گرفت و گفت چنین قصدی ندارد.

محمد بن سلمان قصد دارد غول‌های فناوری جهان نظیر آمازون و تسلا را به حضور در شهر آینده‌ی خود تشویق کند

همچنین شاهزاده‌ی سعودی می‌خواهد با همکاری سافت بانک، شهر نیوم را به میزبان نوآوری‌هایی نظیر پروژه‌ی آپولو تبدیل کند. او می‌خواهد با راه‌اندازی مراکز اصلاح ژنتیکی جدید و افزایش هوش و قدرت بدنی مردم، سبک کاملا نوینی از زندگی را برای ساکنان این شهر رؤیایی به ارمغان آورد. سخنگوی نیوم می‌گوید یکی از مزایای بالقوه برای ورود شرکت‌های خارجی این است که آن‌ها می‌توانند درخلال مشارکت در تحقق چشم‌انداز آینده‌ی نیوم، بودجه‌ی لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود را نیز در این مکان فراهم آورند؛ چه از طریق راه‌اندازی دفاتر اصلی و چه ازطریق فروش مستقیم محصولات و خدمات خود در شهر نیوم.

یکی از افراد درگیر در مذاکرات گفته است، مقامات رسمی از شرکت‌های خارجی می‌خواهند به سرمایه‌گذاری در نیوم به‌عنوان فرصتی برای انعقاد قرادادهای بعدی نگاه کنند. در این میان، برخی از افراد نگران رعایت جوانب اخلاقی درمورد پیشنهادهایی هستند که به شرکت‌های بزرگ فناوری نظیر IBM و امثال آن ارائه می‌شود. نیوم طی بیانیه‌ای گفته است، استانداردهای مدیریتی این پروژه، خود تضمین‌کننده‌ی پاداش منصفانه و رقابتی درازای خدمات ارائه‌شده خواهد بود.

یکی از اتفاقات غافلگیرکننده در جامعه‌ی محافظه‌کار عربستان سعودی، ارائه‌ی پیشنهاد رفع ممنوعیت‌های مصرف الکل در این شهر است. در سرتاسر قلمروهای عربستان، این یک مورد استثنا به‌حساب می‌آید. تعریف شهری جدید دور از قلمروی شهرهای مذهبی مانند مکه و مدینه می‌تواند به محمد بن سلمان اجازه دهد تا توجیه مناسبی برای تطبیق معیارهای نیوم با هنجارهای کشورهای غربی (نظیر مصرف الکل و بی‌حجابی زنان) در اختیار داشته باشد. 

دولت سعودی قصد دارد برای توسعه‌ی نیوم، جمعیتی بالغ‌بر ۲۰ هزار نفر از قبایل بومی را مجبور به مهاجرت از این ناحیه کند؛ قبایلی که برای نسل‌های متمادی در این مکان حضور داشته‌اند، مجبور به ترک خانه‌وکاشانه‌ی خود هستند. گروه مشاوره‌ی بوستون (BCG) می‌گوید مکان‌یابی و اسکان مجدد این قبایل تا سال ۲۰۲۵ زمان می‌برد که باتوجه به فشارهای شاهزاده‌ی سعودی برای تسریع فرایند جابجایی، این تاریخ به سال ۲۰۲۲ تغییر پیدا کرد. ساکنان فعلی می‌گویند که شایعاتی در این مورد شنیده‌اند و برخی می‌گویند انجام فرایند اسکان مجدد، ویرانگر خواهد بود. یکی از اهالی می‌گوید: «با این کار یک جامعه‌ی کامل متلاشی خواهد شد. این برای ما به‌معنای مرگ خواهد بود.»

نیوم / Neom

ساحل شرما؛ یک دهکده‌ی کوچک در سواحل شمال غربی شبه‌جزیره‌ی عربستان که در محدوده‌ی طرح احداث شهر نوین نیوم قرار گرفته است.

چند هفته پس از اعلان عمومی پروژه‌ی نیوم در سال ۲۰۱۷، شاهزاده فهد بن سلطان در این منطقه حضور پیدا کرد تا ببیند آیا ساکنان محلی تمایل به جابجایی دارند یا خیر. ساکنان محلی می‌گویند شاهزاده گفته که وی نمی‌تواند کاری در این رابطه انجام دهد. سخنگوی شاهزاده فهد نیز از پاسخگویی به سوالات خودداری کرده است.

گروه مشاوره‌ی بوستون توصیه کرده که برای جابجایی اجباری قبایل، از استانداردهای بانک جهانی تبعیت شود. هیئت مؤسسین نیز تصمیم گرفتند که برخی از بومیان می‌توانند درصورت کسب مهارت‌های لازم در شهر جدید نیوم زندگی کنند. در بیانیه‌ی نیوم آمده است: «در پادشاهی عربستان، موضوع جابجایی ساکنان به‌منظور پیشبرد اهداف پروژه‌های عمومی امری رایج است.» این بیانیه‌ در ادامه می‌گوید مردم محلی غرامت دریافت خواهند کرد و از مزایای برنامه‌های آموزشی جهت فراگیری مهارت‌های زندگی در شهر نیوم بهره‌مند خواهند شد.

شنیده‌ها حاکی از آن است که پروژه‌ی نیوم حدود ۴ سال پیش، کمی پس از به‌سلطنت‌رسیدن پدر محمد بن سلمان آغاز شده است. شاهزاده‌ی جوان که در اندیشه‌ی تحول اقتصاد کشور بود، با نگاهی به نقشه‌ی کشورش در گوگل متوجه شد که بخش شمال غربی این کشور تقریبا خالی از سکنه است. او بلافاصله با پروازی به آنجا رفت و دریافت که دمای برخی از نقاط این منطقه در تابستان حداکثر نزدیک به ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد و در عین حال، زمستان‌ها در کوهستان‌های مجاور آن،‌ برف می‌بارد. طی جلسه‌ی هیئت مؤسسین در ژانویه‌ی سال ۲۰۱۷،‌ محمد بن سلمان ایده‌ی خود را شفاف کرد. شاهزاده، آینده‌ی نیوم را به‌عنوان شهری با بیشترین تولید ناخالص ملی جهان تصویر کرد و برای رسیدن به این اهداف بودجه‌ای ۵۰۰ میلیارد دلاری در نظر گرفت.

بنابه گفته‌های یکی از افراد دخیل در پروژه، شاهزاده‌ی سعودی به امید ایجاد یک پل ارتباطی در دریای سرخ، جلسه‌ای با رئیس جمهوی مصر ترتیب داد تا بتواند مالکیت دو جزیره‌ی بدون سکنه را به‌دست آورد؛ موضوعی که خود جرقه‌ای برای آغاز اعتراضات هزاران نفر از مردم مصر شد. او همچنین پیامی برای دولتمردان رژیم صهیونیستی فرستاد تا واکنش آن‌ها را نسبت‌به پروژه‌ی نیوم دریابد. آن‌ها نیز در پاسخ اعلام کردند که آمادگی دارند تا فناوری‌های لازم برای این پروژه را به دولت سعودی بفروشند. با این حال، در گزارش وال‌استریت آمده است که دولت رژیم صهیونیستی از هرگونه اظهارنظر در این رابطه خودداری کرده و امکان تماس با دولت مصر نیز وجود نداشته است.

برای تحقق این چشم‌انداز، محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ تصمیم به استخدام کلاوس کلینفلد، مدیرعامل اسبق شرکت Arconic گرفت. اندکی بعد مشخص شد که به‌دلیل وجود گسل زمین‌شناختی، امکان احداث پل ارتباطی به مصر، مطابق مسیر پیش‌بینی‌شده وجود ندارد. بررسی مجدد طرح نشان داد که هزینه‌ی احداث این پل احتمالا تا ۱۲۵ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

طی جلسه‌ای، قائم‌مقام کلینفلد، پیشنهاد یک برنامه‌ی بزرگ برای خیابان‌کشی در نیوم را ارائه کرد که با واکنش منفی شاهزاده مواجه شد. بنابر اظهارات یکی از حضار، شاهزاده در این جلسه گفته است: «من نمی‌خواهم شهر، خیابان یا پیاده‌رویی داشته باشد. ما تا سال ۲۰۳۰ خودروهای پرنده را در اختیار خواهیم داشت!» سال گذشته، کلینفلد و قائم‌مقام وی پروژه‌ی نیوم را ترک کردند. هیچ یک از طرفین این ماجرا درمورد اتفاقات یادشده اظهارنظر نکرده‌اند.

نیوم / Neom

محمد بن سلمان، شاهزاده‌ی سعودی (در سمت راست) در حال دست‌دادن با کلاوس کلینفلد (در سمت چپ) طی مراسم انتخاب کلینفلد به‌عنوان مدیرعامل نیوم در سال ۲۰۱۷

چالش دیگر پیش‌روی پروژه،‌ تبیین سیستم قانونی شهر جدید است. در اسناد مذکور این‌گونه آمده که مؤسسه‌ی لاتهام با بررسی سیستم قضایی مبهم، پیش‌بینی‌ناپذیر و مذهب‌محور عربستان،‌ شرایط فعلی این کشور را برای سرمایه‌گذاری «خطرناک» توصیف کرده است. این مؤسسه، پیشنهاد یک ساختار جدید قانونی را داده که در آن تمامی قضات توسط شخص پادشاه منصوب شوند و گزارش‌های خود را به وی ارائه دهند. این سیستم همچنان با قانون شریعت سازگاری خواهد داشت. نیوم در بیانیه‌ای به وال‌استریت می‌گوید:

قوانین نیوم براساس بهترین تجارب اقتصادی و تجاری و نیز بازخوردهای سرمایه‌گذاران و شهروندان بالقوه تنظیم خواهد شد. 

هزاران نفر از کارگران خارجی در روند ساخت نیوم مشارکت دارند. در اوایل امسال، محمد بن سلمان از تصمیم خود برای احداث ساحل نقره‌ای سخن گفت. بنابر اظهارات یکی از افراد درگیر در پروژه، شاهزاده گفته است: «من می‌خواهم ماسه‌ها بدرخشند». با این حال، هنوز مهندسان نتوانسته‌اند راهی ایمن برای تحقق این خواسته بیابند.

شاهزاده‌ی سعودی می‌خواهد از ماسه‌های ساحل تا ماه آسمان، همه‌چیز به‌ زیبایی بدرخشند

بنابر گفته‌های یکی از مدیران اجرایی سابق پروژه، شاهزاده‌ی جوان همواره از یک ناوگان از پهپادهای پرنده سخن می‌گوید که قرار است منظره‌ای شبیه‌به مراحل تشکیل ماه از یک هلال کوچک تا ماه کامل را در آسمان شب نیوم خلق کنند. این مدیر می‌افزاید: «این آینده‌ای است که او می‌خواهد». برای تحقق این رؤیا، گروه مشاوره‌ی بوستون پیشنهاد همکاری با ناسا را داده است تا بتوان این ماه مصنوعی را به‌بزرگ‌ترین شکل ممکن ساخت.

درکنار تمامی این جذابیت‌ها، از سیستم نظارتی ۲۴ ساعته‌ی مستقر در این شهر چنین برمی‌آید که تمامی اعمال و حرکات ساکنان - بدون آنکه خود متوجه باشند- تحت نظر خواهد بود. این بدان معنی است، در حالی که شما مشغول خوش‌‌گذرانی در سواحل درخشان شهر هستید و سرخوشانه به وعده‌‌ی غذایی بعدی خود می‌‌اندیشید، ممکن است یک پهپاد مجهز به دوربین‌‌های تشخیص چهره در حال مخابره‌‌ی اطلاعات موقعیت مکانی شما به مراکز امنیتی شهر باشد؛ چشم‌‌اندازی که بی‌‌شک یادآور سازوکار مخوف نهادهای نظارتی در رمان «۱۹۸۴» اثر جورج اورل خواهد بود.

همچنین در امتداد سواحل این شهر، دیگر خبری از ساکنان بومی نخواهد بود؛ چراکه احتمالا سال‌‌ها پیش از حضور ساکنان جدید، آنان نیز به نقطه‌‌ای دورتر رانده شده‌‌اند و جای خود را به جمعیت درخورتوجهی از افراد جدید با ظاهری پر زرق‌‌وبرق و اندامی تراشیده داده‌‌اند. همه‌‌ی این‌‌ها به‌‌لطف دستاورد کلینیک‌‌های اصلاح ژنتیکی مستقر در نیوم محقق خواهند شد؛ مراکزی که تمام تلاش خود را به‌کار خواهند گرفت تا شهروندان شهر آینده، بدنی قوی‌‌تر و البته ذهنی باهوش‌‌تر داشته باشند.





تاريخ : دو شنبه 11 شهريور 1398برچسب:, | | نویسنده : مقدم |