فاصله ماه هر چهار هفته با زمین به نزدیکترین حد می‌رسد و همیشه در حالت بدر نیست. وقتی ماه در حالت بدر به نزدیکترین فاصله خود از زمین می‌رسد و درخشان‌تر و بزرگتر از همیشه دیده ‌شود، ماه افروختگی یا ابرماه (supermoon)  روی می‌دهد.

این اتفاق در هر ۴۱۲ روز یکبار پیش می‌آید. البته ماه، هر چهار هفته (دقیق‌تر هر ۲۷ روز و ۷ ساعت و ۴۲ دقیقه و ۲۴ ثانیه) فاصله‌اش با زمین به نزدیکترین حد می‌رسد، ولی همیشه ماه در وضعیت بدر نیست.

مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه امروز، دوشنبه 24 آبان، «ماه» به وضعیت بدر (ماه کامل) می‌رسد،‌ گفت: همزمان با غروب خورشید، ماه در حالی از سمت شرق طلوع خواهد کرد که در وضعیت بدر قرار دارد.

وی اضافه کرد: در شامگاه امروز ماه با شرایطی از افق ایران طلوع خواهد کرد که  14 درصد بزرگتر و 30 درصد روشن‌تر از سایر ماه‌های کامل در طول سال است.

عتیقی، عنوان این پدیده را «ابر ماه» (Super moon) ذکر کرد و دلیل این پدیده نجومی را قرارگیری ماه در کمترین فاصله با زمین (حضیض زمینی) در هنگام ماه کامل دانست.

وی در این باره توضیح داد: کره ماه در گردش به دور زمین دارای مداری بیضی شکل است که دو نقطه حضیض (کمترین فاصله با زمین) و اوج (بیشترین فاصله با زمین) دارد.

عتیقی با تاکید بر اینکه در شامگاه امروز ماه در ساعت 17 و 22 دقیقه به وضعیت بدر می‌رسد، ادامه داد: ماه حدود 2 ساعت بعد از لحظه قرارگیری در حضیض زمینی، به بدر می‌رسد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری زمان حضیض ماه را در ساعت 14 و 54 دقیقه به وقت ایران ذکر کرد و یادآور شد: در سال 95 سه پدیده «ابر ماه» به صورت پی‌در پی در روزهای 25 مهر، 24 آبان و در روز 24 آذر 1395 رخ داده و خواهد داد.

پدیده طبیعی در وضعیت غیر طبیعی

وی در عین حال با بیان اینکه پدیده «ابر ماه» یک پدیده غیر معمول نیست و در طی سال‌های مختلف قابل مشاهده است، اضافه کرد: اما پدیده 24 آبان از این جهت قابل اهمیت است که فاصله ماه تا زمین 356 هزار و 512 کیلومتر است و از روز دوشنبه، 5 بهمن 1326 خورشیدی تا کنون (حدود 70 سال قبل) به این میزان در هنگام بدر به زمین نزدیک نبوده است.

عتیقی به دلایل این امر اشاره کرد و توضیح داد: ماه دارای مدار بیضی شکل است و زمین در یکی از کانون‌های این مدار قرار می‌گیرد، از این رو ماه در جایی از این مدار به زمین نزدیک و در نقطه دیگر از زمین دورتر است.

وی اضافه کرد: زمانی که ماه بدر و در حضیض زمینی باشد، به دلیل نزدیکی ماه به زمین،‌ ماه را بزرگتر مشاهده می‌کنیم.

مدیر انجمن نجوم آماتوری با بیان اینکه در رخداد 25 مهر، ماه 17 ساعت بعد از حضیض زمینی به بدر رسید، ولی در رخداد 24 آبان، 2 ساعت بعد از حضیض  به بدر می‌رسد، یادآور شد: ماه با سرعت 3 هزار و 200 کیلومتر در ساعت مدار را طی می‌کند و طبیعی است که در رخداد امروز 2 ساعت بعد از حضیض، ماه به بدر می‌رسد.

 عتیقی یادآور شد: رصدگران در صورت از دست دادن رصد و عکاسی از این پدیده باید تا روز 24 نوامبر سال 2034 منتظر باشند تا «ابر ماه» دیگری با فاصله کم از زمین رخ دهد.

رخداد «ابرماه» در آذر

وی با اشاره به پدپده «ابر ماه» در آذر افزود: در پدیده آذر ماه امسال، شاهد ابر ماهی خواهیم بود که ماه به این میزان نزدیک نبوده و قدری کوچکتر به نظر خواهد آمد.

بهترین نقاط مشاهده «ابرماه»

وی با تاکید بر اینکه این پدیده در تهران و سراسر کشور قابل مشاهده است، گفت: این پدیده با چشم غیر مسلح و با کیفیت مساوی قابل رصد است.

عتیقی به وضعیت آلودگی هوا اشاره و اظهار کرد: امکان مشاهده این پدیده و بدون ابزار در تهران و سایر نقاط کشور تقریبا با کیفیت یکسان وجوددارد؛ ولی آلودگی نوری و هوای شهرهای بزرگی چون تهران موجب کاهش کیفیت نور ماه به ویژه در هنگام طلوع در افق خواهد شد و هر چه به سمت روستاها و شهرهای کوچک حرکت کنیم، کیفیت نوری ماه مناسب‌تر می‌شود.  

نحوه رصد پدیده «ابر ماه»

وی به بیان نحوه رصد این پدیده نجومی پرداخت و یادآور شد: رصد پدیده «ابر ماه» علاوه بر استفاده از تلسکوپ، از طریق تصویربرداری حتی با دوربین‌های خانگی و گوشی‌های همراه نیز برای شیفتگان آسمان فراهم است.

عتیقی اضافه کرد: برای کاهش شدت نور ماه به منظور حفاظت از چشم رصدگران، می‌توان از تلسکوپ‌ها و ابزارهای رصدی که مجهر به فیلتر «ماه» هستند، استفاده کرد.

بهترین زمان رصد

وی با اشاره به بهترین زمان رصد این پدیده اظهار کرد: امکان مشاهده این پدیده نجومی از لحظه طلوع ماه از افق شرقی هر منطقه تا بامداد روز سه‌شنبه، 25 آباه که ماه در افق غرب غروب خواهد کرد، وجود دارد.

عتیقی در عین حال خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط رصدی بهتر این پدیده، لحظات شامگاهی و طلوع ماه در شبانگاه دوشنبه، 24 آبان ماه بهترین زمان برای رصد «ابر ماه» خواهد بود.

برنامه‌های رصدی برای رویت ابرماه

مدیر انجمن آماتور نجومی از اجرای برنامه رصدی برای رؤیت این پدیده خبر داد و گفت: انجمن نجوم آماتوری برنامه‌ای را برای این منظور در خانه ستاره‌شناسی در تهران (انتهای بلوار استاد معین، خیابان شهید دستغیب) برگزار خواهد کرد.