یکی از بزرگ‌ترین کوه‌های یخی ثبت‌شده تاکنون از قطب جنوب جدا شده است.

شکافی که در یخچال لارسن سی قطب جنوب به وجود آمده است، مساحتی به‌اندازه‌ی ایالت دلاور در آمریکا و حجمی برابر دریاچه‌ی میشیگان دارد. این شکاف باعث شده است تا این کوه یخی جدا شود.

پژوهشگران از سال ۲۰۱۰ متوجه شکافی در یخ‌های قطب جنوب شده بودند. رشد این شکاف از سال ۲۰۱۶ سرعت بیشتری گرفته بود. پژوهشگران می‌گویند کوه یخی بین دهم جولای تا دوازدهم جولای جدا شد.

مارتین الری، یخبندان شناس دانشگاه سوانسی و از اعضای پروژه‌ی MIDAS است. این پروژه تأثیر تغییرات اقلیمی بر یخچال لارسن سی در قطب جنوب را بررسی می‌کند. او صبح امروز در توییتی نوشت:

خبر فوری! کوه یخی کاملا از [یخچال] لارسن سی جدا شده است. جزییات بیشتر بعدا اعلام خواهد شد.

یکی از ماهواره‌های ناسا به نام MODIS که تغییرات زمین را رصد می‌کند، جزو نخستین ماهواره‌هایی است که جدا شدن این کوه یخی عظیم از قطب جنوب را ثبت کرده است.

به تصویر بالا نگاه کنید. به نظر می‌رسد که کوه یخی دست‌نخورده باقی مانده است.

در تصویر بالا نقشه‌ای از لارسن سی می‌بینید. تصویر گرمایی ماهواره‌ی MODIS ناسا که در ۱۲ جولای گرفته شده، نشان می‌دهد که کوه یخی جدا شده است.

از زمانی که اندازه‌گیری‌های ماهواره‌ای آغاز شده است، این سومین کوه یخی بزرگی است که از قطب جنوب جدا می‌شود.

الری و همکار او، آدرین لاکمن، دوازدهم جولای در پستی در وب‌سایت پروژه‌ی MIDAS نوشتند:

این کوه یخی با وزن تقریبی یک تریلیون تن، از بزرگ‌ترین کوه‌های یخی ثبت‌شده است و احتمالا A68 نام‌گذاری خواهد شد.

جدا شدن این کوه یخی، مساحت یخچال لارسن سی را تا ۱۲ درصد کاهش می‌دهد. چشم‌انداز قطب جنوب برای همیشه تغییر کرده است.

اندازه و مقصد

مساحت این کوه یخی تقریبا برابر ایالت دلاور ایالات متحده یا کشور ولز است. کریوست، ماهواره‌ی اروپایی رصدگر یخ‌ها، دقیق‌ترین اندازه‌گیری‌ها از ضخامت این کوه یخ را انجام داده و به دانشمندان امکان داده است تا حجم نهایی این کوه یخی را اندازه‌گیری کنند.

نوئل گورملن، یخبندان شناس دانشگاه ادینبورگ و همکارانش مدت‌ها پیش از جدا شدن کوه یخ، تخمین زدند که کوه یخی که در حال کشیده شدن به سمت اقیانوس جنوبی است، حدود ۱۹۰ متر ضخامت دارد و حامل ۱۱۵۵ کیلومتر مکعب آب یخ‌زده است.

این مقدار آب برای پر کردن ۴۶۰ میلیون استخر المپیک یا دریاچه‌ی میشیگان، یکی از بزرگ‌ترین مخازن آب شیرین جهان، کافی است.

گورملن و اسا، سازمان فضایی اروپا، پنجم جولای انیمیشنی سه‌بعدی از ابعاد کوه یخی منتشر کردند.

در تصویر زیر، دریاچه‌ی میشیگان نشان داده شده است تا ابعاد آن را مقایسه کنید.

دانشمندان پیش از این گفته بودند که نمی‌دانند با جدا شدن این کوه یخی چه اتفاقی خواهد افتاد؛ زیرا چنین جدا شدن‌های بزرگی بسیار کمیاب هستند.

آنا‌هاگ، یخبندان شناس دانشگاه لیدز، می‌گوید:

این کوه یخی ممکن است قطعه‌قطعه شود. به هر شکل، چه قطعه‌قطعه شود و چه به همین شکل باقی بماند، جریان‌های اقیانوسی آن را به سمت شمال، حتی تا جزیره‌های فالکلند، مجمع‌الجزایری در اقیانوس اطلس جنوبی، خواهند کشید.

این جزیره‌ها بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر با یخچال لارسن سی در قطب جنوب فاصله دارند.

تصویر زیر، مسیرهایی را که صدها کوه یخی از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰ پیموده‌اند، نشان می‌دهد. مسیر این کوه یخی هم ممکن است یکی از این مسیرها باشد.

توده‌ی یخی چند هزارساله

یخچال لارسن سی یکی از بزرگ‌ترین یخچال‌های جنوبی است. پروژه‌ی MIDAS در توییتی گفته است:

قسمت اعظم یخ این کوه یخی، برفی است که صدها سال است بر این منطقه باریده است. اما هسته آن خیلی قدیمی‌تر است.

پروژه‌ی میداس اوایل ماه ژوئن اعلام کرد که تصویرهای ماهواره‌ای نشان داده است که کوه یخی در حال جدا شدن و حرکت به اقیانوس جنوبی است. لاکمن که به‌دقت یخچال را بررسی می‌کرد، انیمیشنی از رشد سریع شکاف منتشر کرد که تصویری از آن را در پایین می‌بینید.

این انیمیشن نشان می‌دهد که رشد شکاف متغیر بوده است: شکاف با سرعت بیشتری از یخ‌های ضعیف عبور کرده است و وقتی به یخ‌های ضخیم‌تر و قوی‌تر رسیده است، سرعتش کاهش یافته است. اقیانوس با رنگ سبز (بالا سمت راست) نشان داده شده است. یخچال لارسن سی، قسمت آبی روشن است و یخچال پشت آن با رنگ سفید نشان داده شده است.

فریم پایانی تصویری از شکاف در چند جهت را نشان می‌دهد که نشانه‌ی جدایی قریب‌الوقوع کوه یخ است.

ماهواره‌ی کوپرنیک اسا در ششم ماه جولای تصویری تهیه کرد که آشفتگی نوک شکاف را نشان می‌دهد.

انسان تا چه حد در این جداسازی مؤثر است؟

ذوب شدن این کوه یخی، سطح آب دریاها را به‌صورت مؤثری بالا نمی‌برد؛ چرا که هم‌اکنون به‌عنوان بخشی از لارسن سی در اقیانوس شناور است. اما لاکمن و الری پیش از این گفته‌اند که وقتی این کوه یخ  کاملا از لارسن سی جدا شود، بقیه‌ی یخچال پایداری خود را از دست خواهد داد.

احتمال دیگری هم وجود دارد: احتمال بسیار کمی وجود دارد که این کوه یخی باعث شود کل یخچال لارسن سی و یخچال باستانی پشت آن به‌آرامی جدا و وارد دریا شوند.

این رخداد بی‌سابقه نیست. سال ۲۰۰۲ یکی از یخچال‌های همسایه به نام لارسن بی قطعه‌قطعه و وارد اقیانوس جنوبی شد. انیمیشن زیر این رخداد را در بازه‌ی زمانی ۳۱ ژانویه تا ۱۳ آوریل ۲۰۰۲ نشان می‌دهد:

اگر لارسن سی و یخچال‌های همراه آن از قطب جنوب جدا شوند، سطح آب دریاها تا ۱۰ سانتی‌متر افزایش خواهد یافت.

متخصصان یخ‌های قطب جنوب می‌گویند که چنین اتفاقی بسیار نامحتمل است و اغلب با روندی طبیعی رخ خواهند داد.

هلن آماندا فلیکر، یخبندان شناسی که یخ‌های قطب جنوب را در انستیتوی اقیانوس‌شناسی اسکریپس مطالعه می‌کند، ماه گذشته در گاردین چنین نوشته است:

رویدادهای بزرگ تفکیک مانند این مورد، فرایندی طبیعی در صفحات یخ سالم هستند و در دوره‌هایی ده‌ساله، صدساله، هزارساله یا بسیار بیشتر از عمر بشریت یا ماهواره رخ می‌دهند.

اما فریکر هشدار می‌دهد که نباید تغییرات اقلیمی را که عاملی انسانی دارد دست کم بگیریم.

یخچال‌های قطب جنوب مدام نازک‌تر و نازک‌تر می‌شوند و صفحه‌ی یخی در قسمت‌های مهمی از قطب جنوب، جرم خود را از دست می‌دهد. اگر این تغییرها ادامه یابد، با کاهشی غیر قابل بازگشت روبرو خواهیم بود.

ویدیوی زیر از این شکاف تهیه شده است: