بیش از هزار سال پیش، در کشور چین معامله با پول کاغذی جای تبادل کالا با طلا و نقره را گرفت و حالا ممکن است جایگزین شدن پول کاغذی با ارز دیجیتال نیز از همین کشور آغاز شود. این تحول بزرگ که با سیاست‌های داخلی و جغرافیایی کشور چین هدایت می‌شود به تکنولوژی وابسته است و توسط جنگ تجاری میان چین و آمریکا سرعت می‌گیرد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در شهریور ماه امسال تعرفه‌های جدیدی روی کالاهای چینی به ارزش ۲۵۰ میلیارد دلار تعیین و این کشور را به اعمال تعرفه‌های جدید روی کالاهایی با ارزش ۲۶۷ میلیارد دلار تهدید کرد. این در حالی است که صادرات کالا و خدمات سال گذشته‌ی کشور چین به آمریکا حدود ۵۰۵.۵ میلیارد دلار گزارش شده و صادرات از آمریکا به چین ۱۳۰ میلیارد دلار بوده است.

چین در پاسخ به این حرکت تعرفه‌های مشابهی برای کالاهای آمریکایی تعیین کرد اما به‌عنوان واردکننده‌ی کوچک‌تر باید سلاح قوی‌تری نسبت به مهمات تجاری داشته باشد و یکی از حرکت‌های هوشمندی که می‌تواند در این راستا انجام دهد این است که رنمینبی (RMB)، ارز رسمی خود را دیجیتال کند.

در بحران جهانی اقتصادی سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸)، نام شخص یا گروهی به نام ساتوشی ناکاموتو یا همان سازنده‌یبیت‌کوین سر زبان‌ها افتاد و هدف آن‌ها ساخت جهانی غیرمتمرکز و آزاد از دخالت مؤسساتی مانند بانک مرکزی بود. اینکه یک ابزار چگونه توسط عموم مورد استقبال قرار می‌گیرد، قاعده‌ی کلی آن را نشان می‌دهد، و واقعیت این است که بانک مرکزی چین (PBOC) ممکن است از فناوری بیت‌کوین برای دیجیتال کردن ارز رسمی چین یعنی رنمینبی استفاده کند.

این تنها یک تئوری نیست، در ماه‌های اخیر گزارش‌های متعددی مبنی بر تحقیقات این بانک برای توسعه‌ی ارز دیجیتال منتشر شده است. مجله‌ی رسمی بانک مرکزی چین در تاریخ ۱۳ مهر مقاله‌ای در مورد ضرورت ارائه‌ی ارز رسمی دیجیتال منتشر کرد. کشور چین در موقعیت خوبی برای انتشار یک ارز رسمی قرار دارد و با انجام این کار دولت چین از مزایای داخلی و خارجی بی‌شماری بهره‌مند خواهد شد.

چین در حال حاضر با استفاده از اپلیکیشن‌های پرداخت موبایل مانند WeChat از شرکت سازنده‌ی Tencent و Alipay از شرکت سازنده‌ی Alibaba، بزرگ‌ترین جامعه‌ی بدون تبادل پول نقد در جهان است. سال گذشته، آمریکا ۳۳۷ میلیارد دلار پرداخت آنلاین داشته است در حالی که این رقم در چین به ۱۵.۷ تریلیون دلار رسید، یعنی معاملات آن ۳.۲ تریلیون دلار بیشتر از حجم مبادلات مسترکارت و ویزا بوده است. اما علی‌بابا و Tencent شرکت‌های دولتی نیستند و دولت چین اجازه نخواهد داد چنین تحول بزرگی از سوی شرکت‌های خصوصی هدایت شود.

یکی از دلایلی که باعث شده اقتصاد آمریکا در بازار رقابت بماند، نقش دلار در تجارت جهانی است. حدود ۱۰ تریلیون دلار در خارج از ایالات متحده‌ی آمریکا شناور است و با وجود بدهی‌های هنگفت، حضور دلار پابرجا خواهد بود. اما پیش‌بینی اینکه دلار چه زمانی قدرت جهانی خود را از دست می‌دهد به موضوع مورد علاقه‌ی اقتصاددانان تبدیل شده است. واحد پول یورو چالش‌های داخلی خود را دارد و ین، واحد پول ژاپن برای تبدیل شدن به واحد پول جهانی جاه‌طلب نیست. درنتیجه باید دید بانک مرکزی چین استراتژی بین‌المللی شدن رنمینبی را چگونه اجرا و پیاده‌سازی خواهد کرد.

تولید ناخالص داخلی چین در چند سال آینده جای آمریکا را خواهد گرفت اما این کشور میان میل به جهانی شدن واحد پول و حفظ سرمایه در تکاپو است.  «یک کمربند و یک جاده» یا همان راه ابریشم جدید چین، به این کشور اجازه می‌دهد شریان تجارت در بازارهای نوظهور جهانی که مستعدترین جای رشد در چند دهه‌ی آینده را دارند کنترل کند. اگر بانک مرکزی چین رمز ارز خود را منتشر کرده و جایگزین دلار در معاملات یک کمربند و یک جاده کند، سلطه‌ی دلار را به چالش خواهد کشید و حق انتخاب را در اختیار این کشورها قرار خواهد داد. بخش قابل توجهی از تجارت یک کمربند و یک جاده و سرمایه‌گذاری‌ها توسط شرکت‌های دولتی چینی و با یک قانون سیاسی انجام می‌شود و این می‌تواند ارائه‌ی رمز ارز رسمی از سوی بانک مرکزی چین را تأثیرگذارتر کند. چنین رویکرد دیجیتالی به چین اجازه می‌دهد میان کنترل سرمایه‌ی خود و بین‌المللی شدن رنمینبی تعادلی ایجاد کند که پیش از این امکان‌پذیر نبود.

انقلاب ارزی دیجیتال چین، عقب‌نشینی و انزوای آمریکا در تجارت بین‌المللی و کمک به برنامه‌های کلیدی دولت چین را تسریع کرده و تأثیر بزرگی روی جامعه خواهد داشت. از نظر فنی، محدودیت‌های فعلی در مقیاس‌پذیری فناوری بلاک‌چین، محدودیت‌های جدی برای ساخت ارز کارآمد در مقیاس بزرگ مانند کشور چین ایجاد می‌کند. با این حال ذات تغییرناپذیر فناوری بلاک‌چین و قابلیت‌های هوشمند آن انگیزه‌ای بالایی به این کشور می‌دهد.

اگر بانک مرکزی چین رنمینبی را دیجیتال کند، حساب دیجیتال مستقیمی بین شهروندان، شرکت‌ها و دولت ایجاد خواهد شد. از آنجایی بلاک‌چین خصوصی بانک مرکزی روند گردش سرمایه را ثبت می‌کند، این موضوع به بانک مرکزی اجازه می‌دهد تا مکانیزم کاملی روی کنترل سرمایه داشته باشد. همچنین منبع قابل اطمینانی در خصوص پرداخت مالیات شکل خواهد گرفت.

شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین وعده داده است تا سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) فقر شدید را ریشه کن می‌کند. چین در پنج سال گذشته حدود ۶۶ میلیون شهروند به شدت فقیر داشته است. حدود ۳۰ میلیون از این جمعیت که در روستاهای دورافتاده زندگی می‌کنند زیر خط فقر اعلام شده از سوی بانک مرکزی چین یعنی درآمد سالانه کمتر از ۳۶۰ دلار هستند. کمک دولت مرکزی به این جمعیت معمولا توسط مقامات فاسد محلی دزدیده می‌شود. اما با وجود حسابی در بانک مرکزی کمک مورد نظر مستقیما به دست این خانواده‌ها خواهد رسید. جین‌پینگ به تازگی اعلام کرده است ۶۰ میلیارد دلار از کمک این کشور به آفریقا روی زیرساخت ساختمانی متمرکز شده است. با دیجیتالی شدن رنمینبی، چین قادر است کمک‌های مالی محلی را پیگیری کند.

چنین پیشرفتی به جنبه‌های داخلی و خارجی چین کمک بزرگی خواهد کرد اما چه کسی هزینه‌های این اختلال را در بلند مدت متحمل خواهد شد؟ ارائه‌ی پیش‌بینی جامع در مورد تأثیر این کار در سطح جهانی بسیار سخت است. اما در سطح داخلی می‌توان گفت اگر هر شهروند و هر کسب‌وکاری حساب مستقیمی با بانک مرکزی داشته باشد، بسیاری از وظایف کلیدی بانک‌های خرده‌فروشی و تجاری تغییر خواهد کرد و شاید به تغییرات اساسی در سیستم بانکی نیاز داشته باشد.

بانک مرکزی چین چگونه تمام وام‌های فردی و شرکتی را تسهیل می‌کند؟ یک راه حل شاید استفاده از ابر کامپیوترها و یادگیری ماشین در خودکار سازی فرآیند وام‌دهی باشد. مانند بسیاری از استارتاپ‌های تکنولوژی که وام‌دهی را در مقیاس کوچک‌تر در چین انجام می‌دهند. این روش میزان فساد را نیز کاهش می‌دهد زیرا بسیار سخت می‌توان به یک الگوریتم رشوه داد.

شفافیت و عدالت، جنبه‌های بنیادی فناوری بلاک‌چین هستند و به‌کارگیری آن پیشرفت بزرگی برای دولت است درصورتی‌که برای استفاده از آن آماده باشند.

از همه مهم‌تر اینکه دیجیتال شدن بیش از اندازه‌ی کارها، نظارت و مالکیت داده‌ها یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای نسل ما در مورد آزادی شخصی و دموکراسی مدرن است. بعد از همه‌گیر شدن اینترنت، ما شاهد بزرگ‌ترین واکنش‌های سیاسی و روانی در برابر تکنولوژی و در سطح جهانی هستیم.

ارائه‌ی یک رمز ارز با پشتوانه‌ی بانک مرکزی شاید یک گام هوشمند برای خدمت به منافع ملی باشد. همچنین شاید بتواند آسایش بیشتری وارد زندگی روزانه‌ی ما کند. ما همین حالا هم اطلاعات با ارزش و شخصی زیادی در اختیار مؤسسات و شرکت‌ها قرار داده‌ایم و احتمالا بعد از ارائه‌ی ارز دیجیتال توسط شرکت‌ها و در اختیار قرار دادن تمام اطلاعات به آن‌ها دیگر آزادی معنایی نخواهد داشت.