گذرنامه یا پاسپورت از مدارک شناسایی محسوب می‌شود که اکثر افراد از آن برای مسافرت‌های خارج از کشورشان استفاده می‌کنند و به نوعی با این مدرک از سایر کشور‌ها درخواست اجازه برای ورود به آن کشور را دارند، اما مسئله‌ای که امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا به آن بپردازد، معرفی و بررسی تاریخچه گذرنامه و همچنین نحوه صدور و تمدید آن است که پیشنهاد می‌کنیم جهت اطلاع پیدا کردن از این موارد، مطلب پیش رو را از دست ندهید.

گذرنامه چیست؟

گُذَرنامه یا پاسپورت یکی از مدارک شناسایی رسمی است که از سوی دولت‌ها برای شهروندانشان صادر می‌شود. با این مدرک دولت مربوطه از دیگر دولت‌ها اجازه می‌خواهد تا به شهروندان مربوطه اجازه گذر از یا ورود به خاک آن کشور‌ها را بدهند.

به اجازه‌ای که به این منظور از دیگر دولت‌ها گرفته می‌شود روادید یا ویزا گفته می‌شود.

در قدیم به گذرنامه «تَذکَره مُرور» گفته می‌شد.

گذرنامه از یک سو مجوز خروج از کشور است که تابع سیاست داخلی آن کشور است، زیرا مردم بعضی کشور‌ها مانند کره شمالی و در گذشته شهروندان کوبا و کشور‌های بلوک شرق حق سفر به بیرون از کشور را نداشتند. از سوی دیگر، گذرنامه، تضمین کننده امنیت و حقوق مسافر در قلمرو دیگر کشور‌ها به معنی پذیرش آن از سوی کشور مبدا است. این موضوع، تابع قدرت سیاسی و بین‌المللی کشور صادر کننده گذرنامه است.

این مطلب را از دست ندهید: درباره گذرنامه کره‌شمالی چه می‌دانید؟

بر طبق ماده ۱ قانون گذرنامه، گذرنامه سندی است که از طرف مقامات دارای صلاحیت مذکور در این قانون برای مسافرت اتباع ایران به خارج یا اقامت در خارج از کشور یا مسافرت از خارج به ایران داده می‌شود.

تاریخچه گذرنامه

یکی از اولین اشاره‌ها به کاغذ‌هایی که به عنوان گذرنامه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است، به ۴۵۰ سال پیش از میلاد مسیح و در کتاب مقدس یهودیان است.

بنا بر عهد عتیق (تورات) نحمیا از یهودیان شناخته شده که در کاخ شوش مباشر اردشیر یکم هخامنشی بود، برای سفر به یهودیه از اردشیر یکم نامه‌ای دریافت می‌کند تا تضمینی برای به سلامت عبور کردن از اراضی تحت سلطه دیگر فرمانروایان باشد.

ببینید: نمونه ای از قدیمی ترین پاسپورت

اما گذرنامه به معنای امروزی آن، در اواخر سده ۱۹ (میلادی) رایج شد. کشور‌هایی مانند امپراتوری بریتانیا برای آسان‌سازی سفر اتباع خود در سراسر قلمرو خود، گذرنامه‌ای ایجاد کرد که تنها یک برگ داشت.

انواع گذرنامه‌ی ایرانی

طبق قانون مصوب ۱۳۵۱، گذرنامه‌های ایران به سه دسته‌ کلی تقسیم شدند که عبارتند از:

گذرنامه‌ی سیاسی

در صورتی که مقامات سیاسی قصد خروج از کشور را داشته باشند، می‌توانند به همراه همسر، این نوع گذرنامه رو دریافت کنند. سیاست‌های اخذ این نوع گذرنامه با گذرنامه‌ افراد عادی متفاوت است.

گذرنامه عادی (توریستی)

افرادی که قصد دارند برای تحصیل، گردشگری یا تجارت، با خرید بلیط هواپیما به خارج از کشور سفر کنند، باید برای دریافت گذرنامه عادی اقدام کنند.

این مطلب را از دست ندهید: کدام کشورها گذرنامه‌ می‌فروشند؟

این نوع گذرنامه، در خارج از کشور توسط ماموران کنسولی وزارت امور خارجه و در داخل کشور توسط ماموران نیروی انتظامی صادر می‌شود.

گذرنامه خدمت

کارکنان دولت که برای انجام ماموریت‌های کاری به خارج از کشور سفر می‌کنند، باید گذرنامه خدمت دریافت کنند. این نوع گذرنامه از وزارت خانه‌ای که شخص در آن محل شاغل است، صادر شده و قوانین مشابه با صدور گذرنامه سیاسی را دارند.

مدارک لازم جهت صدور و یا تمدید گذرنامه

حضور شخص متقاضی (صاحب گذرنامه) در همه گروه‌های سنی الزامی است.

• ۱-تهیه فرم و شناسه گذرنامه از دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس+۱۰) (هزینه اخذ شناسه ۱۰۰۰ تومان است)
• ۲-پرداخت مبالغ زیر از طریق دستگاه کارتخوان (POS) مستقر در دفاتر واریز از طریق اینترنت، عابربانک و فیش واریزی بانک به هیچ عنوان قابل قبول نیست. گذرنامه چیست +تاریخچه و انواع آن / برای صدور و یا تمدید گذرنامه چه مدارکی لازم است؟

• ۳-موارد مشترک میان بانوان و آقایان:

توجه: حضور شخص متقاضی الزامی است.

این مطلب را از دست ندهید: قدرتمندترین پاسپورت جهان متعلق به کدام کشور است؟

مدارکی که می‌بایست توسط کلیه متقاضیان ارائه گردد:

۱-۳) اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی و یا تأئیدیه ثبت احوال برای کلیه متقاضیان.

۲-۳) ارائه اصل آخرین گذرنامه (در صورت معتبر بودن)

۳-۳) یک (۱) قطعه عکس ۶x۴ جدید و رنگی با زمینه سفید و تمام رخ به طوری که:

الف: ۶ ماه از تاریخ انداختن آن نگذشته باشد.

ب:آقایان بدون کلاه و عینک کراوات و زیور آلات و آرایش مو و محاسن به طوری که پیشانی و گوش‌ها مشخص باشند. همچنین رنگ لباس و زمینه یکسان نباشد.

بیشتر بدانید: مدارک لازم جهت تمدید گذرنامه در آمریکا چیست؟ + سوالات رایج تمدید گذرنامه در آمریکا

ج:خانم‌ها با حجاب کامل بدون آرایش و زیورآلات، با استفاده از روسری و یا مقنعه ساده و تیره به طوری که گردی صورت مشخص باشد. (برای دختران بالای ۶ سال با حجاب کامل)

۴-۳) اجازه محضری برای افراد زیر ۱۸ سال از سوی پدر و یا قیم قانونی.

۵-۳) افراد بالای ۱۵ سال ضمن حضور در دفتر باید شناسنامه عکسدار ارائه کنند.

۶-۳) افراد زیر ۱۵ سال ضمن حضور در دفتر باید گواهی اشتغال به تحصیل، دفترچه بیمه و یا گذرنامه عکسدار ارائه کنند.

توجه: برای افراد زیر ۶ سال، کودک باید در دفتر حاضر شده، اما یک قطعه عکس از کودک خود را ارائه کنید.

۷-۳) بازنشستگان نظامی که ۵ سال تمام از بازنشستگی آن‌ها نگذشته است، ارائه نامه از حفا یگان مربوطه الزامی است.

۸-۳) بازنشستگان نظامی که ۵ سال از بازنشستگی آن‌ها می‌گذرد باید اصل و کپی کارت کانون بازنشستگان را ارائه دهند (نیازی به ارائه گواهی از سازمان متبوع نیست).

۹-۳) نظامیان شاغل باید نامه موافقت حفا یگان مربوطه را ابتدا به دبیرخانه اداره گذرنامه ارائه و پس از ثبت به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی ارائه کنند.

• ۴- موارد مربوط به بانوان:

۱-۴) اجازه محضری برای بانوان متأهل از سوی همسر.

توجه:بانوان مقیم خارج احتیاج به اجازه محضری همسر ندارند، همچنین اقامت با گذرنامه ایرانی قابل قبول است.

توجه: بانوانی که همسر آن‌ها فوت کرده، باید اصل گواهی فوت همسر و یا اصل شناسنامه باطل شده همسر و بانوان مطلقه باید اصل طلاق‌نامه را ارائه کنند.

• ۵- موارد مربوط به آقایان:

۱-۵) ارائه اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت صرفاً هوشمند (کارت‌های قدیمی اعتبار ندارند) و یا موافقت‌نامه سازمان وظیفه عمومی برای مشمولین.

توجه ۱: کسانی که اقدام به تعویض کارت پایان خدمت یا معافیت قدیمی به هوشمند کرده‌اند، بعد از گذشت ۲۴ ساعت از درخواست تعویض، می‌توانند با ارائه برگه ثبت درخواست تعویض کارت به افسران گذرنامه مستقر در دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی، درخواست صدور یا تعویض گذرنامه دهند.

توجه ۲: آقایان بالای ۵۰ سال احتیاج به ارایه کارت پایان خدمت ندارند.

۲-۵) آقایان دانشجو و یا دانش آموز برای خروج از کشور باید نامه از محل تحصیل خود دریافت و به سازمان وظیفه عمومی تحویل دهند.

• ۶- چند نکته مهم:

۱-۶) برای متولدین خارج از کشور ارایه مدرک نحوه ورود الزامی است.

۲-۶) برای ابطال گذرنامه‌هایی که بالای یک سال اعتبار دارند، ارائه نامه از ادارات گذرنامه الزامی است.

نحوه اقدام درخصوص افرادی که گذرنامه معتبر آن‌ها مخدوش بوده و یا آن را مفقود نموده‌اند:

شهروندان تهران جهت اعلام فقدان و تعویض گذرنامه مخدوش - بررسی ممنوعیت فقط باید به اداره گذرنامه تهران بزرگ واقع در خیابان مطهری، خیابان کوه نور مراجعه کنند.

توجه: افرادی که اعتبار گذرنامه آن‌ها به اتمام رسیده و مفقود یا مخدوش شده است، نیازی به اعلام فقدان نداشته و می‌توانند مستقیماً به دفاتر مراجعه کنند.

نرخ این خدمت در دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی با احتساب هزینه پستی مبلغ ۳۶۹، ۸۰۰ ریال (سی و شش هزار و ششصد و هشتاد تومان) است که از طریق دستگاه‌های کارت خوان موجود در دفاتر دریافت می‌شود.