امیر ناظمی، معاون وزارت ارتباطات ایران و رئیس سازمان فناوری اطلاعات، در پی اتفاقات پیش‌آمده برای اپلیکیشن‌های ایرانی آیفون، یادداشتی را در رسانه‌ی Financial Tribune به‌صورت مستقل (OpEd) منتشر کرد. ناظمی در مقاله‌ی خود به چالش‌های پیش‌آمده برای توسعه‌دهنده‌ها و کاربران ایرانی اکوسیستم iOS پرداخته است و پیش‌بینی می‌کند که فروش دستگاه‌های اپل، با چنین روندهایی در ایران کاهش خواهد یافت. در ادامه، متن مقاله‌ی امیر ناظمی را مطالعه می‌کنید.

مسدود شدن اپلیکیشن‌های ایرانی توسط اپل، بار دیگر به سرتیتر اخبار بدل شد. فاکتورهای متعددی، دلیل مسدودسازی اخیر اپل هستند که در نتیجه‌ی آن‌ها، گوشی‌های هوشمند آن شرکت تقریبا در کشور بی‌استفاده شده‌اند. درنتیجه‌ی این اقدامات، کاهش شدید تقاضا برای خرید آیفون در داخل ایران، محتمل است.

سه عامل، موجب مسدودسازی اخیر اپلیکیشن‌های ایرانی iOS شد: تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تغییر در سیاست‌های اپل درباره‌ی مجوزهای تجاری توسعه‌ی اپلیکیشن و گزارش اخیری که درباره‌ی استارتاپ‌های ایرانی منتشر شد. گزارشی که در آن، به فهرستی از استارتاپ‌ها اشاره شده بود که با استفاده از مجوزهای تجاری توسعه‌ی اپلیکیشن‌، تحریم‌های آمریکا را دور می‌زدند. آن گزارش از شرکت آمریکایی خواسته بود تا اقدامی را در آن جهت انجام دهد.

پس از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه تهران، اپل با اقدامی محتاطانه تصمیم گرفت تا اپلیکیشن‌های توسعه‌یافته توسط شرکت‌های ایرانی را از اپ استور حذف کند. البته، باوجود ممنوعیت‌های گسترده، طبق سند General License D-1 دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا، شرکت‌های آمریکایی از ارائه‌ی برخی سرویس‌ها به افراد و شرکت‌های ایرانی منع نمی‌شوند. درنتیجه، اپل احتمالا ممنوعیتی در ارتباط با توزیع نرم‌افزارهای توسعه‌یافته توسط ایرانیان ندارد. به‌هرحال، آن شرکت برای دوری از هر ریسک و جریمه‌ی احتمالی، تصمیم گرفت تا ممنوعیتی را علیه توسعه‌دهنده‌های ایرانی اجرا کند.

توسعه‌دهنده‌های ایرانی، برای دور زدن تحریم‌ها از مجوزهای تجاری ویژه‌ی اپل برای انتشار اپلیکیشن‌های iOS در وبسایت‌های خود استفاده کردند. آن مجوزها برای این منظور طراحی شده‌اند که شرکت‌ها، بدون استفاده از اپ‌استور، اپلیکیشن‌های مورد نظر خود را مستقیما بین کارمندهایشان توزیع کنند. به‌همین ترتیب، مارکت‌های اپلیکیشن داخلی متعددی در ایران شکل گرفت تا با استفاده از همان مجوزها، نیازهای نرم‌افزاری کاربران دستگاه‌های اپل را برطرف کند. فراموش نکنید که تحریم‌های آمریکا، ایرانیان را بر آن داشت تا از این روش برای حل مشکلات خود استفاده کنند.

تغییر سیاست‌ها

اپل برای حفظ حریم خصوصی کاربران و ممانعت از نقض مالکیت معنوی، اپلیکیشن‌ها را پیش از انتشار در اپ استور بررسی می‌کند. ازطرفی، توزیع‌کننده‌های نرم‌افزارهای مخرب و ممنوعه هم از همان مجوزهای تجاری شرکتی استفاده می‌کردند تا اپلیکیشن‌های خود را به هر روش ممکن در دستگاه‌های قربانیان نصب کنند.

چند ماه پیش اپل اعلام کرد که سیاست‌های خود در ارتباط با مجوزهای شرکتی توزیع اپلیکیشن‌ها را بازبینی می‌کند. مقابله با سوءاستفاده از مجوزهای مذکور، برای حفظ داده‌های شخصی کاربران و مالکیت معنوی توسعه‌دهنده‌ها الزامی بود. به‌دلیل همین مقابله، سیاست اپل به‌ناچار به کاربران ایرانی گوشی‌های هوشمند iOS نیز ضربه زد. درنهایت، از چهارشنبه‌ی گذشته، اپلیکیشن‌های توسعه‌یافته توسط شرکت‌های ایرانی که از توزیع در اپ استور منع شده بودند، در وبسایت‌ها و مارکت‌های داخلی نیز قابل انتشار نیستند.

مسئله‌ی پیچیده

ما در دنیای پیچیده‌ای زندگی می‌کنیم که مسائل آن نیز پیچیده هستند و هیچ پاسخ آسان و سریعی برای آن‌ها وجود ندارد. به‌عنوان مثال، در موضوع پیش‌آمده، تغییر در سیاست‌های اپل می‌تواند قدم مثبتی در مسیر حفظ داده‌های کاربران باشد. همین تغییر، تأثیری منفی نیز در جریان آزاد اطلاعات و خدمات آنلاین در ایران دارد.

علاوه‌بر موارد بالا، با آنکه نمی‌توان تحریم‌های آمریکا را دلیل اصلی رخداد اخیر دانست، اما به‌هرحال همان سیاست‌ها در ترکیب با عوامل دیگر، وضعیت کنونی را ایجاد کردند. ترکیبی از عواملی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، موجب شد تا دستگاه‌های اپل تقریبا در ایران بی‌کاربرد شوند.

کاربران گوشی‌های هوشمند در ایران، از سرویس‌های آنلاین متنوعی برای مقاصدی همچون پرداخت، تحویل کالا، پخش موسیقی و فیلم و اشتراک سفر استفاده می‌کنند که توسط استارتاپ‌های داخلی عرضه می‌شوند. ممنوعیت اپلیکیشن‌های iOS آن استارتاپ‌ها، شاید منجر به آن شود که ایرانیان بسیاری، گوشی‌های آیفون را کنار بگذارند.

طبق تخمین‌های آماری، ۵.۲ میلیون کاربر آیفون در ایران هستند و اپل، تقریبا ۱۲ درصد از سهم بازار را در اختیار دارد. ارزش بازار داخلی گوشی هوشمند در ایران نیز حدود ۴۳۸ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.

درنهایت، اپل برای وضعیت موجود تنها ۲ راه پیش رو دارد. راه اول آن است که وسواس در اجرای سند D-1 را کنار بگذارد و اپلیکیشن‌های ایرانی را در اپ استور منتشر کند و راه دوم، ادامه دادن مسیر کنونی است. اگر آن‌ها استراتژی دوم را ادامه دهند، بسیاری از ایرانیان در خرید گوشی‌های آیفون، تجدید نظر خواهند کرد.