دكتر مجيد نصيري، متخصص بيماري‌هاي داخلي با اشاره به اين كه روزانه 1.5 ليتر ادرار از بدن دفع مي‌شود، در گفت‌وگو با «جام‌جم» توضيح مي‌دهد: عمده‌ترين مواد زائد ادرار، مواد نيتروژنه است كه از سوخت و ساز مواد پروتئيني ايجاد مي‌شود و در صورت عدم تخليه مناسب و تجمع آنها در خون، منجر به بروز بيماري‌هاي مختلف خواهد شد.وي با اشاره به اين‌كه نارسايي كليه مي‌تواند به بروز كم‌خوني شديد، اختلال در استخوان‌ها و اختلال در چربي‌هاي خون منجر شود، درباره علائم هشداردهنده بيماري‌هاي كليه و مجاري ادرار توضيح مي‌دهد: سوزش يا مشكل در دفع ادرار، تكرر ادرار بخصوص هنگام شب، درد در قسمتي از پشت فقط در زير دنده كه با حركت بيشتر نمي‌شود، ورم اطراف چشم‌ها، دست‌ها و پاها بخصوص در كودكان و دفع ادرار همراه با خون از جمله علائم هشداردهنده‌اي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.عوامل ديگري مانند گرفتگي عضلات پا، خستگي، رنگ‌پريدگي و كم‌خوني، بي‌اشتهايي، اختلالات خواب و... نيز در اين گروه قرار دارد.

مهم‌ترين هدف تغذيه‌اي در بيماران كليوي، كاهش فشار بر كليه‌هاست؛ به اين شيوه كليه‌ به‌تدريج مي‌تواند عملكرد طبيعي خود را به دست آورد يا اين‌كه از آسيب بيشتر آن‌ جلوگيري مي‌شود.دكتر نصيري در اين‌باره توضيح مي‌دهد: ميزان پروتئين دريافتي بيمار بايد تحت كنترل باشد؛ البته محدوديت پروتئين به معني حذف كامل آن از برنامه غذايي نيست؛ اين توصيه بدان معناست كه ميزان مصرف مناسب بايد توسط پزشك و كارشناس تغذيه تعيين شود.به گفته اين پزشك متخصص، رژيم غذايي مناسب براساس مرحله بيماري و درجه پيشرفت آن تعيين مي‌شود. علاوه بر اين در صورت اضافه‌وزن، بيمار بايد با رعايت اصول تغذيه‌اي وزن خود را كاهش دهد.وي به بيماران ديابتي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: كنترل مناسب قند خون در مبتلايان به ديابت مي‌تواند پيشرفت نارسايي كليوي را كندتر كند.به گفته دكتر نصيري، بيماراني كه دچار كاهش حجم ادرار شده‌اند، بايد ميزان مصرف مايعات و دريافت پروتئين را محدود كنند. همچنين در صورتي كه فرد به فشارخون بالا يا ورم مبتلا باشد نيز بايد مصرف نمك در برنامه غذايي خود را به حداقل كاهش دهد. علاوه بر اين، مصرف غذاهاي كنسرو شده نيز ممنوع است و در مواردي كه محدوديت شديد توصيه مي‌شود، علاوه بر ممنوعيت مصرف غذاهاي فرآيند شده، مصرف گوشت نيز بايستي محدود شود. البته توجه داشته باشيد محدوديت مصرف نمك براي بهبود ورم تاثير بيشتري نسبت به محدوديت مايعات دارد.

محدوديت دريافت مايعات با ايجاد حس تشنگي مي‌تواند براي بيماران بسيار آزاردهنده باشد. در حالي كه با شيوه‌هايي به نسبت ساده مي‌توان از ايجاد اين حالت پيشگيري كرد.آرزو حائري، كارشناس تغذيه در گفت‌وگو با «جام‌جم» در اين زمينه توضيح مي‌دهد: بيماراني كه محدوديت دريافت مايعات دارند، مي‌توانند با رعايت مواردي خاص از ايجاد حس تشنگي و نياز به مايعات جلوگيري كنند؛ اين افراد بايد غذاهاي شور و تند را كه باعث تشنگي مي‌شود مصرف نكنند، خوردن غذاهايي را كه حاوي مقادير زيادي آب يا مايعات است نيز محدود كنند، در هواي گرم خود را خنك نگه دارند و به جاي نوشيدني گرم، نوشيدني‌هاي خنك بنوشند، همچنين مزه‌مزه كردن نوشيدني‌ها هم مي‌تواند در كاهش حس تشنگي موثر باشد.به گفته وي، با توجه به اين‌كه استفاده از يخ حس بهتري ايجاد مي‌كند، بيماران مي‌توانند مايعات مناسب و توصيه ‌شده را منجمد كرده و به صورت يخ‌زده از آنها استفاده كنند. همچنين براي كاهش خشكي دهان، شستشوي داخل دهان‌ با دهان‌شويه يا مكيدن مقداري ليمو نيز موثر خواهد بود.دكتر نصيري با بيان اين‌كه در بعضي از بيماران به دليل نقص عملكرد كليه‌ها، تعادل پتاسيم خون دچار اختلال مي‌شود، توضيح مي‌دهد: اين گروه بيماران بايد با ايجاد تغيير در برنامه غذايي و محدوديت مصرف موادي كه حاوي مقدار زيادي پتاسيم است، از ايجاد مشكل جلوگيري كنند.آرزو حائري با اشاره به ميوه‌هايي كه حاوي پتاسيم است، مي‌گويد: موز، طالبي، كيوي، انبه، پرتقال، نارنج و ميوه‌هاي خشك مانند برگه زردآلو و انجير خشك غني از پتاسيم است. سيب، انواع توت‌ها، انگور، ليمو، هلو، آناناس، هندوانه و آلو نيز در گروه ميوه‌هايي با مقدار كم‌پتاسيم قرار مي‌گيرد. توجه داشته باشيد مصرف بيش از اندازه ميوه‌هاي كم‌پتاسيم نيز مي‌تواند باعث افزايش مقدار پتاسيم خون شود؛ پس از هر ماده غذايي فقط در حد مجاز استفاده كنيد.اين كارشناس تغذيه مي‌افزايد: كدو حلوايي، سيب‌زميني، كلم بروكلي، اسفناج پخته، گوجه‌فرنگي و آب سبزيجات نيز غني از پتاسيم است. در مقابل هويج، گل‌كلم، خيار بدون پوست، بادمجان، كاهو، پياز، فلفل دلمه‌اي و لوبيا سبز حاوي مقدار كمتري پتاسيم است.به گفته حائري، توصيه مي‌شود اين افراد به جاي نخودفرنگي يا حبوبات از لوبيا سبز استفاده كنند. همچنين خوب است براي كاهش مقدار پتاسيم سيب‌زميني، آن را پوست بكنيد، از شب تا صبح در آب قرار دهيد و سپس با آب تازه بپزيد.اين كارشناس تغذيه درباره مصرف مايعات مي‌گويد: نوشيدني‌هايي مانند قهوه، چاي، ماء‌الشعير و آبميوه‌هاي تجاري حاوي مقادير متوسطي پتاسيم يا فسفر است و به همين دليل بايد به محدوديت مصرف اين نوشيدني‌ها هم توجه داشته باشيد.دكتر نصيري يادآور مي‌شود: بيماراني كه در طول هفته دياليز مي‌شوند در مقايسه با ساير بيماران كليوي به ميزان بيشتري پروتئين احتياج دارند. همچنين در بيماراني كه دياليز مي‌شوند بايد مصرف موادي مانند كيك، آب‌نبات، بيسكويت، بستني، مربا، شربت، نوشابه و قند محدود شود، چون محلول دياليز حاوي قند است و افزايش مصرف اين مواد مي‌تواند باعث افزايش قند خون شود.آرزو حائري در ادامه تاكيد مي‌كند: مصرف سوسيس، كالباس، زيتون، خيارشور، سوپ‌ آماده، ماهي دودي و چيپس نيز در بيماران كليوي ممنوع است.