برای یک لحظه تصور کنید که تیلور سوئیفت درباره‌ی تصمیمی که گرفته اشتباه می‌کرده است. ستاره‌ی دنیای موسیقی در تصمیمی تعجب‌آور و ناگهانی در سال ۲۰۱۴ از توقف همکاری‌اش با اسپاتیفای، حکم‌فرمای عصر جدید دنیای موسیقی، خبر داد. به‌دنبال این تصمیم، درست چند روز پس‌از انتشار آلبوم جدیدش تحت‌عنوان ۱۹۸۹، تمامی آثار خود را از این سرویس استریم موسیقی آنلاین بیرون کشید؛ سرویسی که به‌زعم وی تهدیدی برای ادامه‌ی حیات صنعت موسیقی حساب می‌شد.

تیلور سوئیفت در آن زمان با انتقاد از مدل درآمدی فیریمیوم اسپاتیفای، گفت:

میل به مشارکت با جایی ندارم که [حس یک پروژه] آزمایشی دارد؛ پروژه‌ای که حقوق ترانه‌سرا، تهیه‌کننده، هنرمند و سازنده‌ی اثر را به‌درستی برآورده نمی‌کند. علاوه‌بر این، ادعایی که موسیقی را فاقد ارزش مادی می‌داند و آن را شایسته‌ی انتشار رایگان می‌داند، نه درک کرده‌ام و نه قبول می‌کنم.

حرکتی که تیلور سوئیفت انجام داد، موجب شد تا بسیاری از هنرمندان سراسر جهان که باور مشابهی با این خواننده داشتند و سرویس‌های استریم موسیقی را عاملی برای کاهش درآمد‌های خود می‌دانستند، لب به تحسین حرکت این هنرمند آمریکایی بگشایند؛ اما به‌دلیل کاهش استقبال از سی‌دی، فروش مستقیم موسیقی در طول پانزده سال گذشته مدام در حال کاهش بوده است. 

پس‌از بالاگرفتن انتقادات هنرمندان از اسپاتیفای، دنیل اِک، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل اسپاتیفای در مقاله‌ای مجزا از شرکت خود درمقابل تمام هجمه‌ها دفاع کرد؛ با‌وجود‌این، کاری که تیلور سوئیفت انجام داد، موجب شد تا جدیدترین آلبوم او یک میلیون کپی تنها درعرض یک تا سه هفته به فروش برساند؛ اتفاقی که سوئیفت را در صدر پردرآمدترین هنرمندِ سالِ فهرست بیلبورد قرار داد. نکته‌ی مهم آنکه سوئیفت تنها هنرمندی محسوب می‌شد که بدون اتکا به اسپاتیفای به چنین مؤفقیتی دست پیدا کرده بود. 

در اینجا مسلما سوئیفت و تمامی هنرمندانی که از جنبش وی پشتیبانی می‌کنند، درمقابل اسپاتیفای دست بالاتر را پیدا کردند. 

در‌حالی‌که آن روز تیلور سوئیفت پیروز از میدان خارج شد، اسپاتیفای با مشکل بزرگی دست‌و‌پنجه نرم‌ می‌کرد. درواقع سال ۲۰۱۴ به‌سبب فروش بسیار پایین آثار موسیقی، یکی‌از بدترین سال‌ها برای این صنعت محسوب می‌شد؛ اما چنین اتفاقی درنهایت موجب شد تا صنعت موردبحث خود را برای یک تغییر و تحول اساسی آماده کند؛ تحولی که این‌بار برخلاف خواسته‌ی تیلور سوئیفت‌ها، توسط اسپاتیفای و سرویس‌های مشابهی که روز‌به‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شد، تحت رهبری قرار می‌گرفت.

از آن زمان تاکنون درآمد صنعت موسیقی به‌صورت روز‌افزون افزایش پیدا کرده؛ درواقع از ۱۴/۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴، به ۱۸/۱ میلیارد دلار تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی رسیده است؛ اتفاقی که طبق برآورد‌ها و تحلیل‌های فدراسیون جهانی صنعت آوایی یا همان IFPI، به‌لطف سرویس‌های استریمینگ بود. امروزه سرویس‌های استریم موسیقی پولی و رایگان (با نمایش تبلیغات) نیمی از درآمد جهانی صنعت موسیقی را تشکیل می‌دهند (۲۵ درصد بقیه ازطریق فروش مستقیم آثار و مابقی نیز از راه اجرا‌های خوانندگان در کنسرت‌ها و دیگر رویداد‌ها تأمین می‌شود). اسپاتیفای با چیزی نزدیک‌به ۲۵۰ میلیون کاربر ماهانه و ۱۱۳ میلیون نفر مشترک سرویس پولی خود، بیش‌از یک‌سوم بازار استریم را منحصرا به‌خود اختصاص داده است.

مقایسه میزان افزایش درآمد سرویس‌های استریم موسیقی (سمت چپ) و افزایش استقبال کاربران به استفاده از آثار موسیقیایی دیجیتال (سمت راست)

اکنون کار به‌جایی رسیده که حتی تیلور سوئیفت که آن موضع محکم را در ابتدا نسبت‌به سرویس‌های استریم موسیقی و به‌ویژه اسپاتیفای گرفته بود، به‌ناچار برای بقای خود در صنعت نوین موسیقی لب به ستایش از اسپاتیفای و مزایایش باز کند. امروزه تمامی آثار تیلور سوئیفت ازجمله آلبوم ۱۹۸۹ در اپلیکیشن‌های استریم موسیقی و اسپاتیفای قرار دارد.

اسپاتیفای و هم‌بنیان‌گذارش، دنیل اک به همه مزایای پلتفرمشان را ثابت کردند. طبق آخرین آمار، اسپاتیفای اکنون نزدیک‌به ۲۱ میلیارد دلار ارزش بازار دارد و سود خالص دنیل اک نیز چیزی نزدیک‌به ۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. طبق برآورد تحلیلگران، سال ۲۰۱۹ با درآمدی ۷ میلیارد دلاری برای شرکت سوئدی به‌ پایان خواهد رسید. طبق تحلیل BCG که اسپاتیفای را در جمع پنج شرکت نخستِ فهرستِ پنجاه‌تایی شرکت‌های احتمالیِ آینده‌ی فورچن قرار داده، چشم‌انداز آتی اسپاتیفای بسیار قوی است. 

هیچ ضمانتی وجود ندارد که اسپاتیفای جایگاه فعلی خود را برای همیشه در بالای فهرست حفظ کند. با‌توجه‌به افزایش تب‌و‌تاب سرویس‌های استریم موسیقی و ورود بازیگران بزرگی همچون اپل و آمازون به این حوزه، احتمال می‌رود که رقابت در آینده‌ی نزدیک بیش‌از پیش افزایش پیدا کند. اپل از پشتوانه‌ی قدرتمندی به‌اسم طرفداران و گوشی‌های آیفون بهره می‌برد و آمازون نیز به‌لطف محبوبیت بالای بلندگوهای هوشمند اکو، راه هموارتری برای متقاعدکردن مشتریانش به استفاده از سرویس استریم موسیقی خود دارد. موفقیت سرویس‌هایی همچون اسپاتیفای در بازار‌های ایالات‌متحده آمریکا و انگلیس باعث شده تا فرصت‌های نوظهوری در بازار‌های بکری نظیر برزیل، مکزیک، هند، آلمان و ژاپن پیش بیاید.

البته گفته‌های بالا بدین معنی نیست که اسپاتیفای خیلی راحت به سود دست پیدا می‌کند؛ اتفاقا برعکس. درطول ماه‌های گذشته، اسپاتیفای به‌سختی توانسته خود را سودده نگه دارد. پس‌از اینکه برای نخستین‌بار سوئدی‌ها در سه‌ماهه‌ی سوم و چهارم ۲۰۱۸ از سوددهی خود خبر دادند، نیمه‌ی نخست سال ۲۰۱۹ شرایط دوباره برای وایکینگ‌های دنیای موسیقی بد شد تا باری‌دیگر شاهد ضرردهی باشیم؛ اتفاقی که موجب نگرانی برخی از سهام‌داران شد. اتفاقات اخیر صنعت موسیقی و ورود بازیگران جدیدی همچون اپل موزیک باعث کاهش ۱۵ درصدی ارزش سهام اسپاتیفای در شاخص نزدک شده است؛ همچنین اسپاتیفای که سعی داشت با امضای قراردادی با شرکت‌های بزرگ موسیقی همچون سونی، یونیورسال و وارنر، سوددهی خود را افزایش دهد، عملا نتوانسته تفاوتی را ایجاد کند. 

اسپاتیفای ناجی دنیای موسیقی بوده است؛ اما اکنون سوئدی‌ها به ورطه‌ای رسیده‌اند که نیاز به اثبات دوباره‌ی این مدعا دارند.

راه طی‌شده از سوی اسپاتیفای برای رسیدن به جایگاه فعلی بسیار دشوار به‌نظر می‌رسد؛ آن‌ هم با‌توجه‌به اینکه صنعت موسیقی در ابتدای هزاره‌ی جدید در اوج موفقیت و درآمد سرشار قرار داشت. در انتهای سال ۱۹۹۹، صنعت موسیقی تنها ازطریق فروش فیزیکی آثار موسیقی (نوار کاست، دیسک‌های فشرده و...) توانست ۲۵.۲ میلیارد دلار درآمد کسب کند. (برای درک بهتر ابتدا درآمد سال ۹۹ را با سال گذشته میلادی مقایسه کنید و سپس به فروش ۲۵ میلیارد دلاری استارباکس فکر کنید که به‌وضوح از تضعیف صنعت موسیقی در طول سال‌های گذشته خبر می‌دهد).

گسترش اینترنت و راه‌اندازی سرویس‌های اشتراک‌گذاری فایل دسترسی غیرقانونی به آثار موسیقی را برای افراد راحت‌تر ساخت؛ اتفاقی که اگرچه همواره همراه دنیای موسیقی بوده است، با راه‌اندازی سرویس‌های یادشده به‌طرز فزاینده‌ای افزایش یافته بود. در‌این‌بین، حتی سرویس آیتونز هم نتوانست گره چندانی از این مشکل باز کند؛ زیرا درست در سال ۲۰۰۳ که اپل به عرصه‌ی فروش دیجیتالی موسیقی پا گذاشت، درآمد صنعت با کاهش ۴ میلیارد دلاری دست‌و‌پنجه نرم‌ می‌کرد. 

تا زمان راه‌اندازی اسپاتیفای در سال ۲۰۰۶، درآمد حاصل از فروش دیجیتال یک میلیارد دلارِ دیگر نیز سقوط داشت؛ اما با‌ تمامی این اوصاف، همچنان شرکت‌های بزرگ موسیقی درباره‌ی سرویس‌های استریم سیاستی محتاطانه داشتند. صنعت موسیقی به اسپاتیفای اجازه نمی‌داد که از آثار موسیقی در خاک آمریکا استفاده کند؛ اما طولی نکشید که کاربران آمریکایی نیز بالأخره در سال ۲۰۱۱ توانستند طعم سرویسی که اسپاتیفای ارائه می‌کرد، بچشند. 

زنگ خطری که برای بقای صنعت به‌صدا درآمده بود، شرکت‌های بزرگ را وادار به امضای قرار با اسپاتیفای کرد؛ اتفاقی که به قیمت دریافت ۱۴ درصد از سهام اسپاتیفای توسط همین شرکت‌های بزرگ تمام شد (یونیورسال، وارنر و سونی برای ارائه‌ی توضیحات در‌این‌رابطه امتناع کردند).

با بیش‌از ۴۸ میلیون شنونده‌ی ماهانه، آریانا گرانده یکی‌از پر‌استریم‌ترین خواننده‌‌های زنِ موجود در اسپاتیفای است.

ارول کولوسین، رئیس پیشین شرکت ضبط Astralwerks و استاد دانشگاه نیویورک می‌گوید:

شرکت‌های بزرگ موسیقی در زمان ظهور مفهوم استریمینگ دست‌روی‌دست گذاشتند. صنعت موسیقی در بازه‌ای دچار شک و تردید بود؛ تردیدی که ریشه در درک‌نکردن ماندگاری پدیده‌ی استریمینگ در سال‌های آینده داشت؛ اما اکنون این واقعیت موردقبول قرار گرفته است.

در عصری که گوشی‌های هوشمند و اینترنت بی‌سیم روز‌به‌روز به نفوذ خود در جامعه می‌افزودند، اسپاتیفای توانست با ارائه‌ی تجربه‌ی جدید و والا، دقیقا نیاز کاربران را هدف قرار دهد. طبق عقیده‌ی جف پِرِتز، استاد و تهیه‌کننده‌ی موسیقی، دسترسی کاربران به تمام آرشیو موسیقی تجربه‌ی فوق‌العاده و شگفت‌انگیزی  محسوب می‌شد که پیش‌تر کسی برای ارائه‌ی آن قدم برنداشته بود. با‌این‌حال، دسترسی‌دادن بیشتر به شنوندگان به‌معنی بازنگری کلی در مدل درآمدی صنعت موسیقی بود. 

اسپاتیفای به دو روش درآمدزایی می‌کند. کمتر از یک‌دهم درآمد اسپاتیفای یا ۲۹۱ میلیون دلار در نیمه‌ی نخست سال جاری میلادی ازطریق نمایش تبلیغات در سرویس رایگان به‌دست آمده که دسترسی رایگان، اما محدود را به کاربران ارائه می‌کند. در سوی دیگر، مشترکین پولی قرار می‌گیرند که با پرداخت حق اشتراک ماهانه دسترسی نامحدود و بدون تبلیغات را به تمامی محتوای صوتی پیدا می‌کنند؛ مشترکینی که تنها در نیمه‌ی نخست سال ۲۰۱۹، ۹۱ درصد یا ۲/۸۹ میلیارد دلار برای اسپاتیفای درآمد ایجاد کرده‌اند. 

با‌این‌اوصاف، شاید برایتان سؤال شود که دلیل وجود سرویس رایگان چیست؟ طبق گفته‌ی اسپاتیفای، سرویس رایگان به‌مانند قیفی برای سوق‌دادن کاربران به‌سمت خرید اشتراک عمل می‌کند. طبق داده‌ها، بیش‌از ۶۰ درصد مشترکین پولی اسپاتیفای پیش‌تر از سرویس رایگان استفاده می‌کردند. نکته‌ی مهم اینکه در هر دو دسته‌بندی، اسپاتیفای به‌طور متوسط سالانه ۳۰ درصد رشد را تجربه می‌کند. 

اگرچه تمامی موارد یادشده حاکی از افزایش درآمد است، طبق گفته‌ی بن تامپسون، یکی‌از تحلیلگران مطرح صنعت موسیقی، هزینه‌های حاشیه‌ای اسپاتیفای این شرکت را محدود می‌کند؛ هزینه‌هایی که بخش عمده‌ی آن‌ها شامل امتیاز‌هایی می‌شود که سوئدی‌ها برای حفظ آثار موسیقایی به شرکت‌های بزرگ موسیقی می‌پردازد. به‌بیانی دیگر، هرچه درآمد‌های اسپاتیفای افزایش پیدا می‌کند، هزینه‌های این شرکت نیز به‌همان نسبت با رشد همراه می‌شود. 

مقایسه‌ی میزان درآمد و میزان هزینه‌های اسپاتیفای در فصول مالی مختلف

تقریبا اکثر تحلیلگران ازجمله تحلیلگران وال‌استریت بر این باور هستند که اسپاتیفای باید برای پیشرفت در بازاری رقابتی، هزینه‌های جانبی خود را کاهش دهد. اسپاتیفای هم‌اکنون در حین مذاکراتش با شرکت‌های بزرگ موسیقی قرار داد تا آثار تولیدی آن‌ها را برای دو سال آینده در سرویس خود حفظ کند. در‌حالی‌که وایکینگ‌های دنیای موسیقی امروز بزرگ‌تر از هر زمان دیگری هستند؛ اما وجود رقبایی همچون آمازون و اپل به شرکت‌های موسیقی قدرت انتخاب و به اسپاتیفای احساس خطر را می‌دهد.

سیسیلیا ویس، مدیر بازار جهانی اسپاتیفای در گفت‌و‌گویی تصویری با کارشناس سایت فورچن از فرصت‌‌های بالقوه‌ای که در بازار ژاپن به‌عنوان دومین بازار بزرگ موسیقی در دنیا سخن گفت؛ بازاری که برعکس فروش مستقیم آثار موسیقیایی، چندان استقبالی از سرویس‌های استریم موسیقی نشان نداده است. حال «ویس» با اشاره به همین موضوع، ژاپن را فرصت بزرگ و بکری برای اسپاتیفای می‌داند. 

او می‌گوید: 

 ژاپن یک بازار خیلی فیزیکی بوده است. ما این فرصت و توانایی را داریم تا به آن‌ها چیزی را که پیش‌تر ندیده‌اند [و لذت تجربه‌ی آن را نچشیده‌اند] نشان دهیم. 

با‌این‌حال سرزمین خورشید تابان تنها جایی نیست که چنین شرایطی دارد. نزدیک‌به یک‌سوم ۱۰ بازار برتر جهانی موسیقی تاکنون علاقه‌ای به تطبیق خود با جریان اپلیکیشن‌های استریمینگ نداشته‌اند؛ علت این موضوع را در برخی بازار‌ها مانند ژاپن می‌توان در علاقه مردم به دیسک‌های فیزیکی جست‌و‌جو کرد و در بازار‌های دیگر همچون برزیل به نبود زیرساخت فنی مناسب نسبت‌ داد. 

چنین چیزی برای اسپاتیفای که هم‌اکنون تحت فشار زیادی برای ادامه‌ی سلطه‌اش بر بازار قرار دارد، خبر خوبی قلمداد می‌شود. ویس که جزو وظایفش توسعه‌ بین‌الملل و بومی‌سازی محصول نیز تعریف شده است، به‌کارگیری استراتژی‌های سه‌گانه را عامل مهمی برای رسیدن و به‌تعادل‌رساندن رشد می‌داند. او می‌گوید: 

چند راه برای رشد ما وجود دارد؛ رشد در بازار‌های موجود، گسترش به قلمرو‌های جدید و بهبود مزایای محصولمان. [درواقع] فقط یک عامل واحد وجود ندارد؛ بلکه باید به اندازه‌ای تخم‌مرغ داشت که به تمام سبد‌ها برسند. 

تا‌به‌امروز اسپاتیفای به ۷۹ بازار ورود پیدا کرده که از آمازون موزیک با ۳۶ کشور بالاتر قرار دارد؛ اما نسبت‌به اپل موزیک با ۱۱۰ کشور، به‌طرز فاحشی عقب‌تر قرار دارد. اسپاتیفای در ماه ژوئیه میلادی از نسخه‌ی کم‌حجم اپلیکیشن خود تحت‌نام Spotify Lite‌ رونمایی کرد؛ اپلیکیشنی که به‌سبب سبک‌بودن، سرعت بالاتر و ساده‌سازی ویژگی‌‌ها، عملکرد روان و سریع‌تری روی دستگاه‌های قدیمی و اینترنت‌های کم‌سرعت دارد. سوئدی‌ها این نسخه از اپلیکیشن خود را در ۳۶ بازار نوظهور ازجمله آرژانتین، برزیل، کانادا، هند و مکزیک منتشر کردند. ویس درهمین‌رابطه می‌گوید:

نزدیک‌به ۵ میلیارد گوشی‌هوشمند در سراسر جهان وجود دارد؛ فکر کنید چه فرصت بالقوه‌ای وجود دارد. 

در‌این‌بین یک نام مهم از قلم افتاده است؛ چین! 

اسپاتیفای به‌صورت رسمی در پرجمعیت‌ترین کشور جهان فعالیتی ندارد؛ اگرچه در سال ۲۰۱۷ تبادل سهامی با تنسنت موزیک انجام داد تا پای خود را به‌نوعی در این بازار نیز باز کند. میدیا، مؤسسه‌ی تحلیلی بازار تخمین می‌زند که تنسنت موزیک ۸ درصد از بازار جهانی استریم موسیقی را به‌خود اختصاص داده بود که آن را درست پشت‌ سر اسپاتیفای، اپل موزیک و آمازون موزیک قرار می‌دهد. اسپاتیفای و تنسنت با یکدیگر بخش اعظمی از بازار جهانی استریم موسیقی را هدایت می‌کنند. این امر موجب شده تا اسپاتیفای در مقابل بزرگان فناوری حاشیه‌ی امن بیشتری داشته باشد.

مدیر بازار جهانی اسپاتیفای از تمرکز نداشتن آن‌ها روی اقدامات رقبا می‌گوید. طبق گفته‌ی او، اسپاتیفای بیش‌از اینکه چشمش به حرکت رقبا باشد، به‌فکر تدابیری برای پیشرفت تجارت خود و ورود به بازارهای جدید است. در ادامه او با مبارزه‌طلبی خاصی می‌گوید:

ما یک سرویس جهانی هستیم؛ با اختلاف زیاد، بزرگ‌ترین! ما به‌طور ویژه روی محتوای صوتی تمرکز کرده‌ایم و این تفاوتی است که [اسپاتیفای نسبت‌به رقبا] رقم می‌زند.

تاریخچه‌ای خلاصه از سرویس‌های استریم موسیقی

هشت سال پس‌از آغاز فعالیت اسپاتیفای در بازار آمریکا، اکنون وایکینگ‌های دنیای موسیقی در بازار جهانی استریمینگ حکم‌فرمایی می‌کنند؛ با‌این‌حال، آن‌ها نخستین کسانی نبوده‌اند که پا به حوزه‌ی موسیقی‌های دیجیتال گذاشته‌اند؛ زیرا پیش‌تر نیز بازیگرانی وجود داشته‌اند.

۱۹۹۳

پلتفرم Internet Underground Music Archive راه‌اندازی شد تا محلی برای انتشار کار‌های خواننده‌هایی باشد که نام‌و‌نشانی در عرصه‌ی موسیقی ندارند و کمتر کسی با هنر آن‌ها آشنا است. این سرویس آثار موسیقی را در فرمت MP3‌ منتشر می‌کرد و هزینه‌ای را نیز به کاربران متحمل نمی‌ساخت. 

۱۹۹۹

شان پارکر و شاون فانینگ نپستر را بنیان‌گذاری کردند؛ سرویسی نظیر‌به‌نظیر برای اشتراک‌گذاری فایل‌ها که به مردم اجازه‌ی دسترسی به‌ فایل‌های MP3 را به‌رایگان می‌داد. این وب‌سایت پس‌از شکایتی که گروه متالیکا از آن‌ها انجام داد، در سال ۲۰۰۱ برای همیشه از دسترس خارج شد. 

۲۰۰۳

اپل سرویس آیتونز (iTunes Music Store) را راه‌اندازی کرد تا امکان خرید دیجیتالی آثار موسیقیایی برای همه‌ی مردم فراهم باشد. آیتونز نه‌تنها به کاربران اپلی، بلکه به کاربران پلتفرم‌های دیگر نیز اجازه‌ی استفاده از خدمات خود را می‌داد.

۲۰۰۵

سرویس رادیویی پاندورا (Pandora) رونمایی شد. پاندورا از پلی‌لیست‌هایی ساخته‌شده توسط الگوریتم‌های هوش‌مصنوعی میزبانی می‌کرد که در آن زمان موضوع جدید محسوب می‌شود. کاربران می‌توانستند به‌صورت رایگان به‌همراه تبلیغات از این سرویس استفاده کنند؛ اما اگر خواهان استفاده‌‌ی بدون‌مزاحم از پاندورا بودند، باید هزینه‌ی ماهانه‌ای را به‌عنوان حق اشتراک پرداخت می‌کردند.

۲۰۰۸

دنیل اک، کارآفرین سوئدی از اسپاتیفای در اروپا رونمایی کرد. به‌جای پرداخت ثابت به خوانندگان بابت هر ترانه یا آلبوم، اسپاتیفای براساس میزان پخش ترانه‌ها به صاحبین اثر حق و حقوقشان را پرداخت می‌کرد.

۲۰۱۱

اسپاتیفای در آمریکا شروع به کار کرد.

۲۰۱۴

اسپاتیفای به ۴۰ میلیون شنونده‌ و ۱۰ میلیون مشترک پولی ماهانه دست پیدا کرد؛ اما اقدام تیلور سوئیف تأثیر منفی روی تجارتش گذاشته بود.

۲۰۱۵

اپل موزیک و تایدل به‌عنوان دو سرویس جدید پا به عرصه‌ی رقابت با اسپاتیفای گذاشتند. 

۲۰۱۸

اسپاتیفای عرضه‌ی عمومی را تجربه کرد؛ در‌همین‌حین، دریک (Drake) به نخستین‌ خواننده‌ای در تاریخ تبدیل شد که بیش‌از ۵۰ میلیارد‌بار آثارش در پلتفرم‌های مختلف گوش داده شده است.

۲۰۱۹

آمازون از سرویس جدیدی به‌نام آمازون موزیک HD رونمایی کرد که صدای با کیفیت بسیار بالا را ارائه می‌کرد تا دراین‌زمینه به سرویس تیدال بپیوندد.

حال اسپاتیفای بزرگ‌تر از هر زمان دیگری شده و اخیرا نیز به حوزه‌ی پادکست ورود پیدا کرده است. وارد‌شدن انواع دیگر محتوای صوتی به پلتفرم اسپاتیفای ابدا امر غیرمنتظره‌ای نبود؛ زیرا کسب‌و‌کار‌ها همواره به‌دنبال گسترش کار خود و افزایش درآمد‌هایشان هستند. هم‌اکنون وجود پادکست‌ها در این پلتفرم دلیل قانع‌کننده‌ای برای علاقه‌مندان به پادکست‌ها است تا از اشتراک ماهانه اسپاتیفای را تهیه کنند. 

در ماه فوریه، اسپاتیفای گیملت مدیا را که به مجموعه پادکست‌هایش با نام‌های Reply All و Crimetown‌ مشهور بود، با ۲۳۰ میلیون دلار به تصاحب خود درآورد؛ درست یک‌ماه بعد این‌بار با پرداخت ۵۶ میلیون دلار Parcast را تصاحب کرد. حال اسپاتیفای به دومین پلتفرم پخش پادکست در جهان تبدیل شده است. وجود پادکست‌ها در اسپاتیفای باعث شد تا رهایی حدودی از دنیای موسیقی حاشیه‌ی سود این شرکت سوئدی را نیز با افزایش رو‌به‌رو سازد. 

یکی‌از مدیران ارشد صنعت موسیقی که نخواست نامش فاش شود، ورود اسپاتیفای به حوزه‌ی پادکست را لزوما به‌معنای غرق‌شدن در استخر پول نمی‌داند. صرف‌نظر از محبوبیتی که پادکست‌ در سال‌های اخیر به‌دست آورده، هنوز تجارت در این حوزه نسبت‌به موسیقی بسیار کوچک‌تر است. او می‌گوید:

با احترام به جایگاه [اسپاتیفای] در تجارت موسیقی، عالی‌بودن در حوزه‌ی پادکست همه‌ی مشکلات را یک‌جا حل نمی‌کند. [با‌این‌حال] فرصت جالبی است و می‌توانم دلیل رفتنِ آن‌ها به این سمت را درک کنم؛ اما [پادکست] چیزی نیست که بتواند شرایط را یک‌شبه عوض کند.

داون استروف، مدیر ارشد محتوای اسپاتیفای نظر دیگری دارد. او پادکست را یکی‌از ستون‌های جدید در چشم‌انداز‌ آینده اسپاتیفای می‌داند. استروف باور دارد که شرایط فعلی اسپاتیفای در زمینه‌ی پادکست نمایان‌گر همان‌ چالش‌هایی است که این شرکت در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ در صنعت موسیقی با آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم‌ می‌کرد. 

در سال ۲۰۱۷ تنها ۲۷ درصد از افراد یک‌بار در ماه به پادکست گوش داده بودند؛ اما اکنون این آمار به ۴۰ درصد در سال جاری رسیده است. او در ادامه‌ی صحبت‌هایش می‌گوید:

در تمام این سال‌ها پادکست وجود داشته؛ اما هنوز برای بسیاری پدیده‌ای نوظهور به‌نظر می‌رسد؛ زیرا این حوزه‌ به‌طرزی باورنکردنی‌ غیریکپارچه و تکه‌تکه بوده است. اکنون فرصتی برای اسپاتیفای وجود دارد تا هم‌زمان با افزایش تقاضا برای پادکست‌ها، صنعتی را بسازیم و آن را یکپارچه سازیم.

افزون‌بر موردی که بالاتر به آن اشاره شد، هم‌اکنون سوئدی‌ها این فرصت را دارند تا در زمینه‌ی پادکست محتوای اختصاصی خود را تولید کنند تا بدین‌ترتیب، پولی بابت خرید حق امتیاز به دیگران پرداخت نکنند. چنین موردی قطعا باعث خواهد شد تا درآمد اسپاتیفای در آینده‌ی نزدیک بیش‌از پیش افزایش پیدا کند و این پلتفرم برای افرادی که به‌دنبال محتوای صوتی به‌غیر از موسیقی هستند، ارزش پیشنهادی داشته باشد.

سیاست‌های جدید اسپاتیفای به‌ همین‌جا خلاصه نمی‌شود؛ زیرا این شرکت سال گذشته امکانی را برای هنرمندان فراهم آورد تا آثار خود را مستقیما به درون پلتفرم سوئدی‌ها آپلود کنند؛ اتفاقی که موجب حذف یک بازیگر میانی، یعنی شرکت‌های پخش می‌شوند؛ همان‌هایی که بیش‌ترین پول را بابت فروش حق امتیاز یک اثر دریافت می‌کنند. در‌این‌مسیر، گلایه‌هایی از سوی بازیگران بزرگ صنعت موسیقی مطرح شد تا درنهایت، وایکینگ‌های دنیای موسیقی سرویس موردبحث را به بهانه‌ی تمرکز روی همکاری با خوانندگان و شرکت‌های پخش در ماه ژوئیه از‌ دسترس خارج کنند. 

با‌این‌اوصاف، فردی که پیش‌تر از افشای نامش امتناع کرد، نظر متفاوتی در‌این‌رابطه دارد. او می‌گوید: «من فکر می‌کنم [قابلیت آپلود مستقیم] هنوز بخشی از چشم‌انداز بلند‌مدت آن‌ها است؛ اما فعلا زمان مناسبش نبود.» 

اسپاتیفای به‌ همه‌ی این موارد چنگ زده تا خلأ ابزار کلیدی که رقبایش، یعنی اپل و آمازون از بهره‌مند هستند، بپوشاند؛ خلأ نداشتنِ سخت‌افزار. طبق جدیدترین آمار، اپل نزدیک‌به ۱/۴ میلیارد آیفون، آیپد، اپل تی‌وی و رایانه‌ی مک فعال در سراسر جهان دارد که همگی فرصتی برای ارتقاء جایگاه اپل موزیک هستند. در‌ سویی دیگر، آمازون تاکنون بیش‌از ۱۰۰ میلیون بلندگو الکسا به‌فروش رسانده؛ همچنین تعداد کاربران سرویس پرایم آن‌ها از ۱۰۰ میلیون نفر فراتر رفته است. هر دو مورد یادشده به کاربران آمازون اجازه می‌دهد تا به آرشیو موسیقی‌های موردعلاقه‌شان به‌راحتی دسترسی پیدا کنند. باتوجه‌به این موضوع، رقبا برای افزایش سهم خود در بازار به‌سبب بهره‌مندی از محصولات سخت‌افزاری کار راحت‌تری نسبت‌به اسپاتیفایی دارند که تنها روی قابلیت‌های نرم‌افزاری تمرکز کرده است.

رقابت در حوزه‌ی استریم موسیقی

اسپاتیفای هم‌اکنون با ۱۱۳ میلیون مشترک پولی نسبت‌به اپل موزیک که نزدیک‌ترین رقیب وی به‌شمار می‌رود، با اختلافی ۵۰ میلیون نفری دست بالاتر را دارد. با‌این‌حال، اپل موزیک تنها رقیبی نیست که اسپاتیفای با آن رقابت می‌کند. بازار سرویس‌های استریم موسیقی پرشده از بازیگرانی که برای سهم بیشتر می‌جنگند؛‌ اتفاقی که نگرانی اسپاتیفای را بیشتر می‌کند. 

اپل موزیک

یکی‌از مدیران اجرایی ارشد اپل در ماه ژوئن از وجود ۶۰ میلیون مشترک پولی در سرویس اپل موزیک خبر داد. اپل با سرمایه‌گذاری روی محبوبیت دستگاه‌های آیفون بین اقشار مختلف جامعه برای پیشرفت هرچه بیشتر سرویس استریم موسیقی خود برنامه‌ریزی مهمی کرده است. با پرداخت ۹/۹۹ دلار، کاربران می‌توانند علاوه‌بر دسترسی به ترانه‌های بیشتر، تجربه‌ی اختصاصی روی دستگاه‌های ساخت اپل دریافت کنند که با اسپاتیفای ممکن نیست.

آمازون موزیک آنلیمیتد

اگرچه آمازون با ورودش در سال ۲۰۱۶، خیلی دیر به بازار استریم موسیقی پا گذاشت، این شرکت هم‌اکنون رشدی سریع‌تر را نسبت‌به حکم‌فرمای بازار، یعنی اسپاتیفای تجربه می‌کند. تعداد مشترکین سرویس آمازون با رشد ۷۰ درصدی به ۳۲ میلیون نفر رسیده است. در مقام مقایسه، خوب است بدانید که اسپاتیفای تنها در سال گذشته توانست ۲۵ درصد بر تعداد کاربرانش بیافزاید. برتری بزرگ آمازون، بلندگو‌های هوشمندِ اکو محسوب می‌شود که به‌صورت پیش‌فرض از آمازون موزیک برای پخش ترانه‌ها استفاده می‌کند. سرویس پریمیوم آمازون موزیک برای کاربران پرایم تنها ۷/۹۹ دلار ماهانه هزینه دارد.

پاندورا

سرویس رادیویی پاندورا که بیش‌از یک‌دهه از عمرش می‌گذرد، در ماه فوریه با مبلغ ۳/۵ میلیارد دلار توسط SiriusXM Satellite Radio خریداری شد. درآمد حاصل از تبلیغات و خرید اشتراک افزایش داشته؛ اما تعداد کاربران فعال ماهانه در یک سال گذشته از ۷۱ میلیون به ۶۴/۵ میلیون نفر کاهش پیدا کرده است. 

تنسنت موزیک

با رقم سرسام‌آور ۶۵۲ میلیون نفر برای تعداد کاربران فعال ماهانه در بازار چین و ۳۱ میلیون مشترک پولی، تنسنت موزیک بخش اعظمی از بازاری را به‌ خود اختصاص داده که اسپاتیفای در آن حضوری ندارد؛ هرچند سوئدی‌ها ۹ درصد از سهام این رقیب چینی را خریداری کرده‌اند. تنسنت موزیک که سال گذشته عرضه‌ی عمومی سهامش را تجربه کرد، افزون‌بر موسیقی، از سرویس‌های دیگری نظیر Karaoke و پخش زنده نیز درآمدزایی می‌کند.

یوتیوب موزیک

گوگل از مدت‌ها پیش درگیر ساخت سرویس استریم موسیقی بوده؛ اما تاکنون اهالی مانتین‌ویو موفق به ساخت سرویسی نشده‌اند که کاربران را به خود جذب کند. با‌این‌وجود، غول دنیای فناوری سال گذشته باری‌دیگر شانس خود را با معرفی یوتیوب موزیک امتحان کرد. کاربران با پرداخت ۹/۹۹ دلار به‌عنوان اشتراک ماهانه، علاوه‌بر آرشیو موسیقی هنرمندان موردعلاقه‌شان، به ریمیکس‌ها، کاور‌ها، اجرا‌های زنده و موزیک ویدئو‌ها نیز دسترسی پیدا می‌کنند. طبق گفته‌ی گوگل، سرویس یوتیوب موزیک هم‌اکنون ۱۵ میلیون مشترک پولی دارد.

تایدل

صرف‌نظر از پشتیبانی هنرمندان مطرح از تایدل، این سرویس هنوز راه زیادی برای رفتن دارد. اگر خواهان گوش‌دادن به موسیقی‌ها با کیفیت Hifi با بالاترین کیفیت هستید، باید ماهانه ۱۹/۹۹ دلار به تایدل پرداخت کنید؛ هرچند قیمت سرویس معمولی همچون رقبا ۹/۹ دلار است. هم‌اکنون سرویس موردبحث ۳ میلیون مشترک پولی دارد. تایدل قصد دارد به‌زودی سرویس خود را به پلتفرم روکو اضافه کند که قطعا چنین اتفاقی گزینه‌ی سرگرمی مناسبی برای استفاده‌کنندگان از وسایل خانه‌ی هوشمند خواهد بود. 

دنیل اِک با اضطراب به اطراف نگاه می‌کند. گایل کینگ، مجری برنامه‌ی This Morning در شبکه‌ی CBS از مدیرعامل اسپاتیفای از چگونگی پیوند‌دادن رابطه‌ی شرکت با تیلور سوئیفت پس‌از ۳ سال تنش‌زا و سرد پرسید.

دنیل اِک با مکث کوتاهی که انجام می‌دهد، حل‌شدن این ماجرا را پیچیده‌تر از یک گفت‌و‌گوی ساده بین این هنرمند مطرح آمریکایی و نمایندگان اسپاتیفای می‌داند. او با خنده‌ای بر لب از این می‌گوید که آن‌ها برای متقاعدکردنِ این ستاره‌ی پاپ بار‌ها‌و‌بارها به نشویل (Nashiville)، محل سکونت تیلور سوئیفت سفر کرده‌اند.

درواقع مدیرعامل اسپاتیفای و تیم تحت مدیریتش همواره دست بالاتر را داشته‌اند. قرارداد‌هایی که خوانندگان بزرگ با شرکت‌های بزرگ موسیقی به‌امضا می‌رسانند، بعضا به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا آثار خوانندگان را در هر پلتفرمی منتشر کنند. تیلور سوئیفت هم با‌توجه‌به قراردادی که با شرکت یونیورسال موزیک گروپ به امضاء رسانده بود، از این قائده مستثنی نبود. به‌بیانی‌دیگر، اسپاتیفای کار چندانی به‌غیر از مذاکره با شرکت پخش‌کننده‌ آثار تیلور سوئیفت انجام نداده است. در خلال همین مدت، فروش مستقیم آلبوم‌ها رو‌ز‌به‌روز کاهش پیدا می‌کرد؛ این اتفاقات باعث شد تا ستاره‌ی دنیای پاپ برای فرار از فشار مالی با رویی باز به‌سمت اسپاتیفایی برود که همواره آغوشش برای پوشش آثار موسیقی خوانندگان باز است.

با‌این‌اوصاف، هنوز یک معظل بزرگ برای اسپاتیفای حل‌نشده باقی مانده است؛ معظل پرداخت به هنرمندان. طبق محاسبات اسپاتیفای، دو‌سوم از درآمد این شرکت به هنرمندان، شرکت‌های پخش، صاحبین امتیاز و کسب‌و‌کار‌های مرتبط با آثار موسیقی اختصاص می‌یابد. سوئدی‌ها تاکنون از فاش‌کردن آمار و ارقام پرداختی‌شان طفره‌ رفته‌اند؛ اما طبق گزارش‌ها، بین سه‌دهم تا هشت‌دهم سنت بابت هربار پخش به صاحب اثر پرداخت می‌شود که با ۱ میلیون پخش به ۸۰۰۰ دلار می‌رسد؛ البته توجه داشته باشید که مقدار یادشده ممکن است برای خوانندگان مختلف متغییر باشد. بخش مهمی از این مقدار به دارنده‌ی حق امتیاز اثر اختصاص داده می‌شود و ترانه‌سرا (منظور تمام هنرمندانی که در ساخت موسیقی موردنظر دخیل بوده‌اند) مقدار کمتری را دریافت می‌کند.

آمار یادشده تنها به اسپاتیفای خلاصه نمی‌شود و اپل و آمازون نیز مبالغ مشابهی را پرداخت می‌کنند. در‌این‌بین، تنها تایدل مقداری نسبتا بیشتر به هنرمندان پرداخت می‌کند و در آن سو، پاندورا به‌طرز فاحشی مقدار کمتری را می‌پردازد. 

اگر سرویس‌های استریم موسیقی را به‌مانند یک گروه واحد در نظر بگیریم، باید قبول کنیم که این گروه نقش مهمی در ارتقاء تجربه‌ی موسیقیایی کاربر و افزایش درآمد‌های شرکت‌های موسیقی شده است. یکی‌از فعالان مطرح حوزه‌ی موسیقی می‌گوید:

ما دوستِ دشمن هستیم. ما به یکدیگر احتیاج داریم و این موضوع به میزان وابستگی هرکدام از ما به یکدیگر ربط دارد. در‌این‌میان خوانندگان تا‌جای‌ممکن به‌دنبال دیده‌شدن توسط افراد جدید هستند.

اسپاتیفای باید تعادل را بین دوست و دشمنان خود و ارتباطش با شرکت‌های موسیقی حفظ کند. هم‌اکنون سرویس‌های استریم موسیقی به جایگاهی رسیده‌اند که تقریبا توسط عموم هنرمندان و مردم پذیرفته‌‌شده‌اند؛ اما اگر قرار باشد باری‌دیگر درگیری به‌مانند درگیری اسپاتیفای با تیلور سوئیفت دربگیرد، قطعا پیامد‌های منفی هم برای سرویس‌های یادشده و هم برای صنعت موسیقی به‌بار خواهد داشت.