نزدیک به یک سال از شکار پهپاد پیشرفته آمریکایی "آر کیو 170"توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران می گذرد. آمریکایی ها ابتدا سعی نمودند اصل به غنیمت گرفتن پهپاد توسط ایران را زیر سوال ببرند اما پس از پخش تصاویر این پهپاد توسط صدا و سیما وارد فاز تشکیک در چگونگی به دام افتادن این هواپیمای جاسوسی شدند.رسانه های غربی در اولین گام شکار این پهپاد را به وسیله سامانه اختلال مخابراتی روسیه ممکن دانسته و اضافه نمودند که این سامانه توسط ایران خریداری و ارتقا یافته است، ولی در ادامه این سوال مطرح گردید که اگر روسیه خود دارای این تکنولوزی است چرا با توجه به جغرافیای ماموریتی بالای "آر کیو 170"، قادر به کنترل و نشاندن این پهپاد در خاک سرزمینی خود نشده است. بعد از گذشت نزدیک به یک سال از این رویداد، نیروی هوایی آمریکا اقدام به رونمایی از یک پهپاد جدید که شباهت های زیادی به نمونه غنیمت گرفته شده توسط ایران دارد، پرداخته اند که جزئیات این جاسوس پرنده در ادامه آورده می شود.

تاریخچه نه چندان طولانی ورود پهپاد به صنایع نظامی آمریکا

بعد از آن که مقامات نظامی امریکا، علاقه وافری به تهیه عکس ها و به تبع آن نقشه ای دقیق از محل مورد حمله یا سوژه جاسوسی نشان دادند، شرکت های هواپیمایی و صنایع نظامی آمریکا، رقابت شدیدی را برای جلب توجه وزارت دفاع آمریکا_پنتاگون_نمودند. این فعالیت ها موجب آن گردید که کم کم خلبان حذف شده و باعث حذف کابین و تجهیزات مربوطه، حذف هزینه های بالای آموزش خلبانان، کاهش مصرف سوخت، افزایش مداومت پروازی و از بین رفتن خطای انسانی شود و پهپادهای نسل امروزی وارد فاز جدید شوند.

آغاز رقابت بین شرکت های صنایع هوایی

در حال حاضر شركت هاي هوافضاي نظامي مانند لاكهيد مارتين عمده طرح هاي صنايع هوافضاي نظامي را در اختيار دارند و شركت بوئينگ پس از ناكامي هاي متعدد در طرح هاي گذشته خود (مانند ارائه طرح جنگنده نسل پنجم كه در رقابت با لاكهيد مارتين شكست خورد)، با سرمايه گذاري هاي كلان و انجام آزمايشات متعدد سعي در مطرح كردن خود به عنوان يك شركت عمده در طرح هاي صنايع هوافضاي نظامي دارد تا بتواند سهمي در بودجه هاي كلان پروژه هاي نظامي براي خود ايجاد كند.شركت بوئينگ چند ساليست طرح هاي جديدي ارائه‌ مي‌كند تا بتواند در عرصه‌ي فن‌آوري نظامي از لاكهيد پيشي گيرد. طرح هايي مانند هواپيماي بدون سرنشين هيدروژني چشم فانتوم (Phantom Eye) با مداومت پروازي بسيار بالا، طرح هواپيماي مافوق صوت x51با پرواز در محدوده سرعت ابرصوتي (هايپرسونيك) و طرح هواپيماي بال شكل X-48 (كه در آن بال هواپيما عملآ بدنه را نيز در خود جاي داده و تركيب بال و بدنه بطور متداول را ندارد) مي باشد كه همگي براي اهداف خاص اين شركت ساخته شده اند.

شركت بوئينگ با ارائه طرح هواپيماي بدون سرنشين هيدروژني چشم فانتوم مي خواهد رقابتي با هواپيماي گلوبال هاوك لاكهيد مارتين داشته باشد. هدف بوئينگ ساخت هواپيماي بدون سرنشين نظارت و تجسسي با ارتفاع و مداومت پروازي بالا و هزينه ساعت هاي پروازي پايين به نسبت گلوبال هاوك مي باشد. پس از تعطيل شدن پروژه بالن هاي هوايي كوچك (Blue Devil 2) نيروي هوايي ارتش آمريكا بدليل كاهش هزينه ها و جايگزيني اين طرح با ناوگان 30 فروندي هواپيماهاي بدون سرنشين گلوبال هاوك، حالا شركت بوئينگ به شعار هزينه ساعت پروازي كمتر، ارتفاع بيشتر و مداومت پروازي طولاني تر طرح خود موسوم به چشم فانتوم در مقايسه با گلوبال هاوك مي خواهد نظر نيروي هوايي آمريكا را به سمت خود جلب كند. بوئينگ سرمايه گذاري انحصاري خود بر روي اين پروژه را نوعي سرمايه گذاري براي آينده مي داند. اما پس از وقوع حادثه براي ارابه هاي فرود چشم فانتوم در آزمايش پروازي در ژوئن سال جاري، بوئينگ از متخصصان سازه اي هواپيمايF/A-18 كمك گرفت تا بتواند ارابه هاي فرود چشم فانتوم را تقويت كرده و ادعاهاي خود درباره توانايي هاي اين پرنده را اثبات كند. هدف بوئينگ دستيابي به ارتفاع پروازي 65000 فوت و مداومت پروازي 10 روزه يا مداومت پروازي 7 روزه با حمل محموله اي 1100 كيلوگرمي با اين هواپيماي بدون سرنشين هيدروژني مي باشد.

ورود فانتوم ری به صنعت جاسوسی امریکا

فانتوم ری (Ray) جزو کلاس هواپیماهای جنگنده بدون سرنشین است که از فناوری پنهان کاری سود می برد. این پهپاد توسط بخش سامانه های دفاعی یکپارچه شرکت بوئینگ طراحی و ساخته شده است. این پروژه به صورت کاملا سری و از اواسط سال 2007 میلادی کلید خورد. 

تصویری از فانتوم ری در حال پرواز آزمایشی

در واقع فانتوم ری از مدل مفهومی x-45 متولد شده است. این مدل به منظور دستیابی به اهداف آژانس پروؤه های تحقیقاتی –دارپا- و نیروی هوایی و دریایی امریکا توسط موسسه حفاظتی فانتوم ورکس بوئینگ طراحی شد.این پرنده که از لحاظ اندازه کوچک تر از فانتوم ری است، نخستین پرواز خود را در سال 2002 انجام داد. دو سال بعد x-45 با کاربری نیروی هوایی امریکا، اولین آزمایش فروریزی بمب خود به اهداف زمینی را با موفقیت به پایان رساند.

نمایی از فانتوم ری که در معرض دید عمومی در موزه صنایع هوایی امریکا قرار گرفت

در مجموع فقط دو فروند از این هواپیما ساخته شد و پس از پایان آزمایش ها، یکی از این پرنده ها به موزه هوا فضای بین المللی و دیگری به موزه نیروی هوایی ایالات متحده فرستاده شد.اما این پایان کار نبود و با اتمام خدمت x-45 سرباز تازه نفسی به نام فانتوم ری پا به عرصه گذاشت. این پرنده در سال 2010 با یک خزش سرعا پایین در شهر لوئیز به طور رسمی پرده برداری شد.فانتوم ری نخستین پرواز آزمایشی خود را در سال 2011 به وسیله مرکز تحقیقات پروازی ناسا انجام داد. برای این آزمایش، پرنده مزبور توسط هواپیمای بوئینگ B747 ناسا که مخصوص حمل شاتل های فضایی است، به پایگاه هوایی ادواردز منتقل شد تا در آنجا پرواز خود را انجام دهد. این پرواز به مدت 17 دقیقه و در ارتفاع 7500پا و با سرعت 178 نات با موفقیت انجام شد.

اولین پرواز فانتوم ری بر روی بوئینگ 747 که مخصوص حمل شاتل است

همان طور که گفته شد، این پهپاد از فناوری پنهانکاری برای نفوذ به عمق پدافند دشمن استفاده می کند. طراحی کل بدنه به شکل بال پیوسته و بی دم، گرما، سامانه های پیشرفته جنگ الکترونیک و استفاده از مواد جذب کننده امواج رادار باعث شده است که این هواپیما از دید هر راداری مخفی بماند.این هواپیما با طول 11 متر و دهنه بال 15 متر از لحاظ ابعادی در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارد و حداکثر وزن برخاست آن در حدود 16 تن است.فانتوم ری از یک پیشرانه F404 ارتقا یافته ساخت شرکت جنرال الکتریک برا تولید نیروی رانش استفاده می کند. این پیشرانه از نوع توربوفن پس سوز با حداکثر تراست 78/8 کیلونیوتن که قبل از این در هواپیماهایی مثل هورنت ساخت مکدانل داگلاس به کار گرفته شده بود، حداکثر سرعت0/85 ماخ و سقف پروازی 40 هزار پا را برای فانتوم ری رقم می زند.این هواپیما با قابلیت نصب و جاسازی انواع مهمات و موشک های هوا به هوا و هوا به زمین، آماده سرکوب هر نوع تهدیدی است. ماموریت هایی مثل شناسایی، رهگیری، درگیری و نابودی جزو حیطه عملیاتی این پهپاد رزمی است.

بمباران یک منطقه توسط پهپاد مجهز به سامانه موشکی

همچنین مهندسین بوئینگ به منظور افزایش برد پروازی در حال توسعه یک سامانه پیشرفته سوخت رسانی هوایی هستند که به وسیله آن، فانتوم ری بتواند به طور خودکار سوختگیری انجام دهد. ناوبری و کنترل این هواپیما به وسیله ایستگاه های کنترل زمینی، سامانه موقعیت یاب جهانی و سامانه خلبان خودکار انجام می شود.کاملا مشخص است که استفاده از چند سامانه کنترلی می تواند میزان خطای این هواپیما را در برابر هواپیماهای سرنشین دار به میزان خیلی زیادی کاهش دهد.

پهپاد فانتوم ری در حال سوخت گیری

اما شرکت بوئینگ قصد دارد تا با کمک محققان MIT یک سامانه کنترلی یکپارچه طراحی کند تا با کمک آن هدایت این هواپیما به صورت کاملا خودکار و مستقل انجام شود. تنها پس از دو سال از توسعه، فانتوم ری سیستم هوابرد بدون سرنشین (UAS) در مراسمی در سنت لوئیس در 10 ماه مه 2012، پرده برداری شد. "دنیس مویلنبرگ"، مدیر عامل شرکت بوئینگ گفت:فانتوم ری میزبان از گزینه ها برای مشتریان ما را به عنوان بستر آزمون فن آوری های پیشرفته، از جمله، هوش، نظارت و شناسایی را ارائه می دهد، سرکوب دفاع هوایی دشمن، حمله الکترونیکی و سوخت گیری مستقل هوایی - امکانات تقریبا بی پایان این پرنده است.

مراسم رونمایی از فانتوم ری
مراحلی از مونتاژ این پهپاد در یکی از فرودگاه های امریکا و نوع ماده به کار رفته در ساخت بدنه این پهپاد قابل توجه است به صورتی که هیچ یک از رادارهای تا به حال شناخته شده، قادر به شناسایی آن نیست.

لحضات مونتاژ پهپاد فانتوم ری