خسارت‌بارترين آفت گوجه‌فرنگي در دام تله‌جنسي

 

اين آفت خطرناك بسرعت در ايران توسعه پيدا كرد و اكنون در 24 استان كشور به عنوان خسارتبارترين آفت محصول گوجه‌فرنگي، كشاورزان را با مشكلات جدي مواجه كرده است، به طوري كه در برخي مناطق كشور خسارت اين آفت بين 50 تا 100 درصد گزارش شده است.با توجه به اهميت سطح زير كشت گوجه فرنگي در ايران (140 هزار هكتار) و خسارت شديد اين آفت و همچنين قابليت ازدياد سريع نسل پروانه مينوز كه مي‌تواند 10 تا 12 نسل در يك سال باشد و باعث مقاومت سريع در برابر سموم شيميايي مي‌شود، ابداع و استفاده از روش‌هاي جايگزين بي‌خطر در قالب مديريت تلفيقي آفات براي كنترلاين پروانه ناگزير مي‌نمايد. در اين ارتباط، محققان پژوهشكده فيزيولوژي و بيوتكنولوژي دانشگاه زنجان بتازگي موفق به طراحي و ساخت تله نوري فرموني پروانه مينوز گوجه‌فرنگي شده‌اند.دكتر صراف معيري، عضو هيات علمي دانشگاه زنجان و مجري طرح در توضيح این مطلب مي‌گويد: تله نوري فرموني با هدف استفاده از روشي ارگانيك و سازگار با محيط زيست، كاهش مصرف سموم شيميايي و استفاده از انرژي خورشيدي براي سهولت استفاده توسط كشاورزان ابداع شده است. تله‌ابداعي با اثر سينرژيستي باعث جلب آفت پروانه مينوز شده و در مقايسه با تله‌هاي دلتايي فرموني، كارايي به مراتب بيشتري دارد. وي خاطرنشان كرد: فرمون جنسي، رايحه‌ها يا مواد شيميايي خاصي هستند كه حشرات براي جلب جنس مخالف در فصل جفتگيري از خود منتشر مي‌كنند. در تله ابداعي از تلفيق فرمون جنسي پروانه مينوز و طول موج خاصي از نور كه در جلب اين حشرات شب فعال موثر است، استفاده مي‌شود.

آفت كشي با نور خورشيد

معيري تصريح كرد: تله نوري فرموني ساخته شده از قسمت‌هايي مانند پنل خورشيدي براي تبديل انرژي خورشيدي به جريان الكتريكي، سنسور حساس به نور براي روشن‌كردن دستگاه در شب و خاموش‌كردن آن در صبح، منبع نور، جايگاه نصب فرمون و پايه نگهدارنده و تشتك تشكيل شده است.

نكته: خسارت شديد آفت پروانه مينوز و مقاومت آن در برابر سموم شيميايي، باعث شده ابداع و استفاده از روش‌هاي جايگزين بي‌خطر در قالب مديريت تلفيقي آفات براي كنترل اين پروانه تنها راه چاره باشد

وي خاطرنشان كرد: تله نوري فرموني با استفاده از نور خورشيد در روز باتري خود را شارژ كرده و با تاريك‌شدن هوا با روشن كردن منبع نوري شب پره‌هاي پروانه مينوز را به تله - كه داراي تشتك‌هاي حاوي آب و مواد چسبنده است - جلب مي‌كند و مجدد با روشن‌شدن هوا منبع نوري خاموش شده و متعاقبا منبع انرژي با نور طبيعي شروع به شارژشدن مي‌كند. معيري افزود: در ارزيابي اين وسيله ميزان جلب شب‌پره‌هاي مينوز در تله نوري فرموني اختراع‌شده توسط ما با تله‌هاي دلتايي فرموني و تشتك‌هاي آب كه روي آنها فرمون پخش شده بود در سطح دو مزرعه به طور همزمان و در طول فصل كاشت به مدت 10 روز متوالي با هم مقايسه شدند. نتايج نشان مي‌دهد تلفيق نور داراي طول موج ويژه با فرمون جنسي اثرات تشديد كنندگي بسيار مطلوبي را در سطح مزرعه از خود نشان مي‌دهد به طوري كه كارايي آن نسبت به روش‌هاي معمول مورد استفاده در مزارع ايران كه عبارت از تله‌هاي دلتايي و تشتكي است سه تا پنج برابر افزايش نشان مي‌داد. آزمايش‌هاي صحرايي معرف پتانسيل بسيار بالاي اين تله به عنوان ابزاري كارا براي كنترل آفت پروانه مينوز در قالب مديريت تلفيقي آفات است.

مزاياي طرح جديد

در حال حاضر، براي كنترل اين آفت از قرار دادن لامپ‌هاي كم‌مصرف يا رشته‌اي در بالاي تشتك‌هاي آب يا از تله‌هاي فرموني دلتايي در سطح مزارع استفاده مي‌شود كه توسط مروجان جهاد كشاورزي به كشاورزان توصيه شده است. معيري در اين ارتباط اظهار كرد: استفاده از اين روش‌ها اشكالاتي به دنبال دارد مثلا منابع نوري كه در تله‌ها استفاده مي‌شوند به دليل تشعشعات زياد باعث جلب حشرات آفت از مناطق مجاور به داخل مزرعه مي‌شود لذا اكيدا توصيه شده تشعشعات نوري در اين گونه تله‌ها بايد موضعي، لكه‌اي و با برد محدود اما در عوض با تعداد بالا استفاده شود.مهم‌تر از آن با توجه به اين‌كه در اين گونه تله‌هاي نوري از طيف خاصي از نور استفاده نمي‌شود، لذا حشرات مفيد بخصوص زنبورهاي پارازيتوييد را نيز از بين مي‌برد.معيري خاطرنشان كرد: از طرف ديگر در اكثر مزارع كشورمان امكان دسترسي به برق وجود ندارد، لذا استفاده از تله‌هاي نوري با محدوديت مواجه است. بعلاوه براي نصب تله‌هاي مذكور احتياج به سيم كشي داخل مزارع است كه رفت و آمد كارگران و تردد ماشين آلات كشاورزي را با مشكل همراه مي‌كند. به اين مشكلات مي‌توان هزينه‌هاي سنگين استفاده از برق براي روشن نگهداشتن تله‌ها در تمام طول شب و فصل كاشت را هم افزود.وي تصريح كرد: از سوي ديگر، تله‌هاي چسبنده دلتايي پس از مدتي به دليل وجود گرد و غبار خاصيت خود را از دست مي‌دهند و اين گونه تله‌ها فقط جنس نر آفات را به خود جلب مي‌كند و از آنجا كه اين نوع تله نمي‌تواند تمام حشرات نر را به خود جذب كند، تعداد حشرات نر باقيمانده به اندازه‌اي است كه توليد مثل و افزايش جمعيت ادامه پيدا مي‌كند.معيري با بيان اين كه تله تلفيقي ابداعي هيچ يك از مشكلات روش‌هاي معمول را ندارد، گفت:اين تله با محيط‌زيست كاملا سازگار بوده و روشي بي‌خطر براي امحاي آفت است. همچنين با استفاده از سلول‌هاي خورشيدي براي تامين انرژي الكتريكي نياز به برق و سيم‌كشي در داخل مزرعه نيست.تله نوري فرموني براحتي قابليت نصب در مزرعه و گلخانه را دارد و به گونه‌اي طراحي‌شده كه در صورت ابري بودن هوا هم كارايي خود را حفظ مي‌كند. وي در پايان با بيان اين كه آزمايش‌هاي ارزيابي مزرعه‌اي و مقايسه تله ابداعي با تله‌هاي ديگر با همكاري دانشگاه زنجان و سازمان جهاد كشاورزي استان با موفقيت به اتمام رسيده است، تصريح كرد: استفاده از اين تله كاملا مقرون به صرفه است، چون كشاورز تنها در سال اول براي خريد آن هزينه مي‌كند، ولي در سال‌هاي متمادي مي‌تواند از آن استفاده كرده و هزينه‌اي نيز بابت استفاده از برق شهري نخواهد داشت.





تاريخ : پنج شنبه 5 بهمن 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |