محقق جوان ایرانی طی تحقیقات خود با تبیین دیدگاه‌های ابن سینا در خصوص سکته و تطبیق آن با دانش امروز، موفق به استخراج فهرست 21 گیاه دارویی از کتاب «قانون» حکیم و دانشمند بنام ایرانی، برای بررسی و بکارگیری آ‌نها در فرایند پیشگیری و درمان سکته شد.

در همین راستا، دکتر آرمان زرگران، دستیار تخصصی داروسازی سنتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز طرح تحقیقاتی خود با عنوان «کنترل سکته مطابق توصیف ابن‌سینا در کتاب قانون» را با هدف شناسایی پتانسیل‌های درمانی این مرجع در حوزه پیشگیری و درمان سکته و بکارگیری آن در سیستم دارویی و پزشکی امروز انجام داده است.

این محقق در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایسنا گفت: هدف از انجام این پژوهش پایه‌ای، ایجاد بستری برای شناسایی و استفاده از گیاهان دارویی و نیز راهکارهای جدید پیشگیری و درمان سکته بر پایه طب سنتی و کتاب قانون ابن‌سینا بوده است.

وی افزود: مطالعه هشت ماهه ما به استخراجی فهرستی از 23 گیاه دارویی بر اساس داده‌های کتاب «قانون» در زمینه پیشگیری و درمان سکته، در کنار تبیین دانش ابن‌سینا در این حوزه، تعریف، تشخیص و علت‌شناسی وی از سکته و مقایسه آن با دانش امروز انجامید و بررسی‌های انجام شده نشان داد از این مجموع، 21 گیاه احتمالا قابلیت استفاده در فرایند تولید داروهای جدید پیگشیری و درمان سکته را دارند و می‌توانند گزینه های پیشنهادی مناسبی جهت مطالعات فارماسیوتیکی و بالینی آینده باشند.

دکتر زرگران، درباره شیوه استخراج این فهرست گفت: ابن‌سینا در کتاب قانون، راهکارهایی را در مورد کاهش خطر سکته، پیشگیری از آن، درمان فوری و کاهش عوارض به جای مانده از سکته را ارائه کرده که در این تحقیق،‌ ما نخست این راهکارها را طبقه‌بندی کرده و پس از جمع‌بندی، موفق به استخراج فهرست 23 گیاه دارویی و تایید 21 گیاه از این مجموع برای مطالعات پژوهشی آینده در تولید داروهای مرتبط با سکته شدیم.

وی گفت: پس از استخراج این فهرست، نام این گیاهان با منابع گذشته و کتب مرجع امروزی گیاهان دارویی مطابقت داده شده و مکانیزم‌های عمل احتمالی آنها در کنترل و درمان سکته با توجه به یافته‌های امروزین بررسی شدند. در نهایت لیست پیشنهادی از گیاهان دارویی با پتانسیل لازم جهت مطالعات بالینی و آزمایشگاهی آینده ارائه شد.

این متخصص داروسازی سنتی، با اشاره به این که 80 درصد مرگ و میر ناشی از سکته در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد، بر استفاده از دانش بومی برای تولید داروهای پیشگیری و درمان سکته بنا بر تاکیدات سازمان بهداشت جهانی مبنی بر استفاده از طب مکمل و دانش بومی در کنار پزشکی نوین، خاطرنشان کرد: کتاب قانون ابن‌سینا، یک ظرف عالی برای شناسایی راهکارهای جدید درمانی سکته است.

وی افزود: تا کنون در کشور مطالعه‌ جامعی در حوزه طب سنتی ایران و بویژه قانون ابن‌سینا که راهکارهای دارویی در زمینه سکته را ارائه کرده باشد، در هیچ مجله مهم جهانی به چاپ نرسیده و بررسی‌های یک ساله ما نشان داد که این تحقیق برای اولین بار در کشور انجام می‌شود.

دکتر زرگران، عمده مشکل استفاده از گیاهان دارویی در صنعت را عدم ارتباط مناسب صنعت و دانشگاه دانست و گفت: این درحالیست که در جهان، تولید و پژوهش علمی بر روی داروها به پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌ها از سوی صنایع سفارش داده می‌شوند.

وی تاکید کرد: طب سنتی مکمل طب مدرن است و بخشی از طب سنتی جنبه کنترل و پیشگیری و بخشی نیز جنبه درمانی دارد که باید از ظرفیت آن به درستی استفاده کرد.

جدول

به گزارش ایسنا طرح تحقیقاتی دکتر آرمان زرگران، که با همکاری دکتر محمد مهدی زرشناس (متخصص داروسازی سنتی)، دکتر یارمحمدی و کریمی (پزشکان عمومی)، دکتر افشین برهانی حقیقی، (متخصص مغز و اعصاب) انجام شده، برنده جایزه بخش «محقق جوان» نوزدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی است و از این طرح تحقیقاتی تا کنون یک مقاله

در «International Journal of Cardiology» در سال 2013 منتشر شده است.

علاقه‌مندان به مطالعه مقاله مستخرج از این طرح تحقیقاتی می‌توانند به این رفرنس مراجعه کنند:

Zargaran A, Zarshenas MM, Karimi A, Yarmohammadi H, Borhani-Haghighi A. Management of stroke as described by Ibn Sina (Avicenna) in the Canon of Medicine. International Journal of Cardiology 2013; 169(4): 233-7

جدول