مجموعه ای از نشانه های انتزاعی که گویی نوعی رمز مربوط به دوران عصر حجر را در دل خود نهفته دارند و پژوهشگران را تشویق می کنند پرده از این راز باستانی بردارند.

نقاشی انتزاعی ـ آبستره ـ روی این دیوارها ترکیبی از مستطیل های پر از خط و نقطه است . یک ضربدر بزرگ نیز به وسیله نقطه های بسیار ریز کشیده شده است . همچنین دو مستطیل به گونه ای روی هم ترسیم شده اند که یک ضربدر دیگر را تشکیل می دهند .

این اشکال هندسی چنان پیچیده طراحی شد ه اند که نمی توانید فکر کنید قصدشان رساندن پیامی نباشد .

چه انگیزه ای باعث شده بود آن افراد وارد بخش های تاریک غار شوند و این طرح های پیچیده را به وسیله خاک سرخ ترسیم کنند؟ آیا آنها توانایی اندیشیدن به صورتی که امروز ذهن ما را اشغال کرده داشته اند؟

این علائم ـ که بیش از 15 هزار سال از آنها می گذرد ـ در پایان دوره ای که آن را انفجار خلاقیت می نامند و از 40 هزار سال قبل شروع شده بود نقاشی شده اند . در این دوره نقاشی های ثبت شده بر دیوار غارها و مصنوعاتی نمادین مانند جواهر و مجسمه به وفور دیده می شود . زمانی تصور می شد این پیشرفت و تغییر درک و شناخت بشر در نتیجه جهش های ژنتیک است که جمعیت انسان را درنوردیده و در نهایت ذهن انسان مدرن و امروزی شکل گرفته است اما آثار به جا مانده موجود از اسپانیا تا چین و از آفریقای جنوبی تا سیبری پراکنده شد ه و این نشان می دهد هوش و استعداد بشر در هنر و نمادها بسیار قدیمی تر از آن است که تصور می کنیم .

محققان امیدوارند با بررسی عواملی که موجب رشد خلاقیت در بشر عصر حجر شد، بتوانند معنی جدیدی از علائم یافت شده را کشف کنند و در نهایت رمز و راز عصر حجر را بیابند .

طرح های خیره کننده غارهای اسپانیا و فرانسه نشان می دهد اجداد غارنشین ما ذهنی خلاق چون انسان مدرن امروزی داشته اند . محققان همیشه براین باور بوده اند که پیشرفت جهشی درک و شناخت زمانی که اجدادمان حدود صد هزار قبل آفریقا را ترک کردند رخ داده است اما اگر این توانایی براساس جهشی ژنتیک در اروپایی ها به وجود آمده پس چگونه به استرالیایی ها، آسیایی ها یا آمریکایی ها ـ وقتی مدت های بسیار طولانی از اقوام اروپایی شان دور بودند ـ رسیده است؟ به این سوال فقط یک پاسخ می توان داد و آن این که قدرت مغز اجدادمان قبل از ترک آفریقا تکامل یافته بود .

بعدها باستان شناسان در آفریقای جنوبی وسایلی مانند تسبیح از پوست تخم شترمرغ و قالب هایی از خاک سرخ پیدا کردند که روی آنها اشکال هندسی ترسیم شده بود . قدمت این آثار و علائم هنر نمادین ـ که ده هزار کیلومتر دورتر از هنرمندان انفجار خلاقیت اروپا بود ـ به 30 هزار سال قبل برمی گردد .

سپس آثاری دیگر از اشکال هندسی در آفریقای جنوبی حداقل مربوط به 52 هزار سال قبل کشف شد . همچنین در مراکش مشخص شد 80 هزار سال قبل افراد برای خود مجموعه های زینتی داشته اند . بعدها در کشورهای آسیایی مانند چین نیز از این نوع اشکال هندسی و مصنوعات پیدا شد که به 34 هزار سال قبل تعلق داشت و بازهم مشخص شد افراد سراسر دنیا با روش های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند و ظاهر خود را می آراستند .

این یافته ها نشان می دهد تفکر آبستره بشر به اعماق گذشته تکاملی ما بازمی گردد . برخی باستان شناسان حتی تردید دارند که هنر و نمادسازی به انسان اندیشه ورز (هموساپین) منحصر باشد . روی هم رفته مغز انسان های غارنشین نسبت به انسان های مدرن کمی کوچک تر بوده و مدرکی در دست نیست که بدانیم آنها چگونه زندگی می کرده اند . برخی محققان بر این تصور هستند که شاید آنها از پر و رنگ های گرفته شده از سبزیجات استفاده می کرده اند که در طول زمان فاسد شده و از بین می رفته اند، چرا که هیچ اثری از خود به جای نگذاشته اند اما آثاری از نقاشی و طرح های روی دیوارهای غارها پیدا شده که قدمتشان به 40 هزار سال قبل بازمی گردند و برخی محققان معتقدند این طرح ها مربوط به انسان دوره نئاندرتال است . به نظر می رسد این تفکر هنری از آن زمان آغاز شده و به انسان های اندیشه ورز رسیده است . اشیای بسیاری از جمله لوازم زینتی متفاوت، دندان های سوراخ شده که به نظر می رسد به عنوان گردنبند استفاده می شده و ابزارهای استخوانی تزئین شده مربوط به انسان های دوره نئاندرتال پیدا شده است . تمام این موارد نشان می دهد، فرهنگ استفاده از مواد در انسان های نئاندرتال بسیار پیشرفته بوده و بعدها انسان های دوره هموساپین وسایلی با باقیمانده های لوازم انسان های نئاندرتال ساخته اند . شواهدی پیدا شده که نشان می دهد شکوفایی هنر حتی ممکن است به 230 هزار سال قبل یعنی دوره انسان های راست قامت (همو ارکتوس) بازگردد .

به طور مثال محققان در غاری مجسمه ای پیدا کردند که مربوط به انسان های دوره هموارکتوس است .

تاریخچه خانوادگی

ردیابی خطوط تصاویر باستانی پیدا شده بسیار وقتگیر است و بسیاری از محققان به نرم افزاری روی آورد ه اند که درخصوص ردیابی نسخه های ژنتیک موجود در اتصال اندام ها به یکدیگر کاربرد دارد . اگرچه این نرم افزار مخصوص کار با ژن هاست، اما می تواند به گونه ای تغییر یابد که در بازسازی تکامل سنت هایی چون ازدواج از طریق یافته های باستان شناسی و گزارش های زبان شناسی موثر واقع شود . محققان به این وسیله قصد دارند دوره های مبهم تکامل اندیشه انسان را بازسازی کنند .

آنها به بررسی ژن FOXP2 پرداختندکه تصور می شود با پیشرفت زبان شناسی و تغییرات مجرای صوتی و نیز مواردی چون استفاده آتش و فناوری ابزار پیچیده در ارتباط است . ویژگی های فوق باید به همان جعبه ابزار تفکر انتزاعی برای خلق آثار نمادین متکی باشد .

محققان تخمین می زنند ذهن انسان مدرن حداقل از 170 هزار سال قبل شکل گرفته و شاید به 500 هزار سال قبل و به اجدادمان همو ارکتوس بازگردد .

بنابراین به نظر می رسد توانایی تفکر انتزاعی در اجدادمان قبل از این که آفریقا را ترک کنند شکل گرفته اما این موضوع معمای انفجار خلاقیت با هنر تمثیلی و اسطوره ای آن را حل نمی کند . چه چیزی موجب شد اجدادمان چنین پیشرفت ناگهانی در خلق آثار پیچیده داشته باشند؟

یک احتمال این است که جمعیت آنها به نقطه بحرانی رسیده و این جمعیت توانسته نوآوری کند، فرهنگ های پیشرفته ای را موجب شود و فرهنگ های جدید به نوبه خود نوآوری های بیشتری از خود بروز دهند. در حقیقت این نوآوری ها نیازمند ذهن هایی بود که فکر و ابداع می کردند .

جمعیت در تولید محیط اجتماعی متفاوت نقش بسیاری داشت . جایی که افراد در گروه ها و شبکه های اجتماعی بزرگ تری زندگی می کردند با تولید نمادهای مختلف کنار یکدیگر باقی می ماندند و به وسیله این نمادها ـ که همچون چسب های فرهنگی عمل می کردند ـ می توانستند به طور سازنده ای کنار یکدیگر زندگی کنند .

خطوط پیدا شده یک فرمت کلی دارند . ابتدا با ترسیم مستطیل شروع شده اند، سپس به چند بخش تقسیم شد ه اند و اینجاست که ظاهر متفاوت واقعی پیدا می شود. برخی با هاشورهای متقاطع، خطوط یا نقاط تزئین و برخی خالی رهاشده اند . این پیکربندی ها ممکن است نشان خانواده ها یا گروه های متفاوت باشد.

البته این خطوط ابتدا بسیار ساده بود و شکل خاصی نداشت، اما حدود 20 هزار سال قبل این نوع اشکال به این صورت یافت شده نمایان شد .