موشک‌های ایرانی «تک خال‌زن» شدند + عکس

یکی از مهمترین محصولات موشکی کشورمان در دوران شکوفایی این صنعت، موشک شبه بالستیک فاتح-110 بوده است. نسل‎های مختلفی از آن تا کنون تولید و عملیاتی شده که مهمترین ویژگی همه آنها خطای بسیار کم نسبت به سایر سامانه‎های موشکی سطح به سطح با برد مشابه بوده است.

در واقع علاوه بر افزایش برد نسل‎های مختلف این موشک، دقت و قابلیت‎های نگهداری و عملیاتی آن نیز به بسیار افزایش و بهبود یافته به طوری که آن را در ردیف مهمترین سامانه‎های دفاعی کشور در راهبرد پاسخ کوبنده به دشمن قرار داده و همچنین نمونه‎های دیگری با قابلیت ضد کشتی و ضد رادار از روی آن توسعه یافته است.

همانطور که در گزارش‎های گذشته مشرق اشاره شده موشک بالستیک کوتاه‎برد فاتح-110 با توجه به بهره‎مندی از بالک‎های کنترلی روی سرجنگی، تا انتهای مسیر قابل هدایت و راهبری (کنترل) است. به نظر می‎رسد برخی از نمونه‎های فاتح دارای سرجنگی جدا شونده باشند هر چند که برای موشکی در این رده، چنین چیزی مرسوم نیست.


رسیدن به تک‎تیرانداز 
سرجنگی و بالک های موشک‎های فاتح-110 (بالا) و خلیج فارس


در صورت وجود این امکان در فاتح-110 یا نمونه ضد کشتی آن یعنی خلیج فارس می‎توان با اطمینان گفت احتمال مورد اصابت قرار گرفتن این سرجنگی کوچک که سرعتی بین 3 تا 4 ماخ (بسته به نسل‎های مختلف آن) دارد توسط سامانه‎های ضدموشکی دشمن مانند پاتریوت بسیار اندک است خصوصاً در صورتی که چندین فروند از این موشک همزمان در محدوده عملکرد سامانه‎های فوق باشند کار انهدام آنها توسط دشمن دشوارتر نیز می‎شود.

نمونه‎های مختلف این موشک با بردهای اعلام شده 200 تا 300 کیلومتر دارای محموله انفجاری شدید به جرم 450 تا 650 کیلوگرم است که در نمونه‎های زمین به زمین سرعت آن به 1.5 کیلومتر بر ثانیه رسیده و در نمونه دریایی در حدود 1 کیلومتر بر ثانیه است. این موشک از سامانه‎های پیشرفته هدایت و ناوبری برخوردار است و زمان واکنشی در حدود 20 تا 30 ثانیه دارد.

رویکرد اکثر موشک‎های بالستیک موجود در کشورهای دارای سلاح هسته‎ای جبران خطا با اتکا به قدرت تخریب گسترده سرجنگی اتمی است اما در موشک‎های ایرانی به دلیل استفاده از سرجنگی معمولی همواره کاهش خطا جزء مهم فعالیت‎های طراحان بوده. بنا بر مطالب اعلام شده از رسانه ملی خطای موشک فاتح-110 کمتر از 10 متر بوده که این در مورد نوع دریایی آن از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است زیرا مأموریت آن انهدام اهداف متحرک دریایی است.

در تحویل انبوه اخیر موشک‎های قدر، قیام، فاتح-110 و خلیج فارس به نیروی هوافضای سپاه از سوی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سردار دهقان رسما اعلام کرد خطای این سامانه‎های موشکی به کمتر از 5 متر کاهش یافته است. 

این میزان خطا بسیار کم و در حد سامانه‎های زمین به زمین کشورهای تراز اول در صنعت موشکی محسوب می‎شود که نشان از پیشرفت چشمگیر کشورمان در زمینه کاهش خطا و افزایش دقت سامانه‎های موشکی سطح به سطح دارد.
 

رسیدن به تک‎تیرانداز
موشک خلیج فارس در جلوی تصویر و فاتح-110 در تحویل انبوه اخیر


به گزارش مشرق، در پرتابه‎های بالستیک با افزایش برد به طور معمول، خطا نیز افزایش می‎یابد که برای جبران خطای ایجاد شده از سامانه‎های هدایت، کنترل و ناوبری استفاده می‎شود. توضیح عملکرد این مجموعه نیاز به مقدمات علمی دارد که مد نظر این گزارش نیست در مجموع این سامانه‎ها تلاش می‎کند از بروز خطا در مسیر موشک (در راستاهای مختلف) جلوگیری کنند تا موشک مسیر از پیش تعیین شده را طی نموده و به هدف خود برسد.

یکی از انواع مهم و پرکاربرد سامانه‎های هدایتی موشک به نام سامانه ناوبری اینرسی (INS) است که بخش عمده‎ای از کار هدایت، کنترل و ناوبری را آن هم به صورت داخلی و بدون اتکا به منابع داده‎ای خارج از موشک با استفاده از اجزائی همچون حسگرها و شتاب‎سنج‎ها (برای اندازه‎گیری نیروهای اغتشاشی وارد شده به موشک)، ژیروسکوپ‎ها (ایجاد مختصات مرجع برای سنجش تغییرات در محورهای فیزیکی مختلف موشک) و رایانه‎های پردازش کننده داده‎ها به صورت مجموعه‎ای هماهنگ به انجام رسانده و به کمک عملگرهای نصب شده در موشک خطاهای ایجاد شده را کاهش می‎دهد.

سامانه‎های هدفگیری، هدایت، کنترل و ناوبری که ممکن است در بخشی از مسیر از دو سامانه نیز استفاده شود دست به دست هم داده تا خطای ناشی از منابع متعدد داخل و خارج موشک را جبران نمایند زیرا هر یک از منابع خطا می‎تواند سبب شود که موشک به نقطه عقب‎تر، جلوتر، یا سمت راست و چپ هدف برخورد نماید.

برخی از این منابع، خطاهای حاصل از ساخت شامل نوسانات وزنی موشک، نوسانات قطر و طول موشک، خطاهای پدید آمده در ترکیب سوخت و میزان سوخت قرار داده شده در موشک، مدت زمان سوزش پیشران و متوسط نیروی تولیدی آن، عدم تقارن بال‎ها و بالک‎ها، عدم تقارن جرمی حول محور پرواز، همراستا نبود جهت نیروی رانش با محور پرواز، عدم انطباق کامل محورهای طولی اجزای داخلی موشک پس از مونتاژ (ممان اینرسی طولی)، خطاهای ناشی از تغییرات جهت و سرعت باد نسبت به پیش‎بینی، تغییرات خواص هوا نسبت به مقادیر متعارف در ارتفاعات مختلف و ... است.

 

رسیدن به تک‎تیرانداز
سرجنگی و سامانه هدایت موشک فاتح-110


همچنین حرکات مختلف کره زمین نیز تأثیرات محسوسی روی دقت موشک‎ها دارد که با بیشتر شدن فاصله محل شلیک از هدف بیشتر خود را نشان می‎دهد که خطاهای حاصل از این موارد باید توسط سامانه هدایت و کنترل موشک جبران شود. 

مثلاً موشکی که به سمت شرق پرتاب شود، هدف را در حال دور شدن از خود می‎بیند (به دلیل جهت چرخش زمین و نیز سرعت آن که در اطراف خط استوا نزدیک به 450 متر بر ثانیه است). یکی دیگر از منابع مهم خطا در موشک‎ها و راکت‎ها اثرات سکوی پرتاب (لانچر-Launcher) است که شامل مواردی چون دقت زاویه‎ای سکو در جهات مختلف و ثبات و پایداری آن در زمان شلیک می‎شود.

برای افزایش دقت موشک‎ها تا حد نقطه‎زنی، علاوه بر سامانه ناوبری اینرسی، از یک سامانه هدایت دیگر برای فاز نهایی تا برخورد به هدف استفاده می‎شود. 

رسیدن به تک‎تیرانداز

برای مثال در موشک بالستیک پرشینگ-2 آمریکا با برد 1800 کیلومتر برای افزایش دقت در فاز نهایی از یک جستجوگر راداری استفاده شده که خطای این موشک هسته‎ای را به 50 متر کاهش داده و در نتیجه امکان حمل محموله کوچکتری را به آن داده است. همچنین موشک بالستیک ضدکشتی چین با نام DF-21D نیز از یک سامانه راداری برای یافتن اهداف برای اصابت دقیق بهره می‎برد.

در سامانه‎های موشکی کوتاه‎برد مانند GMLRS نیز از یک سامانه ترکیبی GPS/INS استفاده شده که سامانه ناوبری اینرسی موشک را تا محدود چند کیلومتری هدف رسانده و سپس سامانه GPS نظامی خطای برخورد را به محدود 15 متر کاهش می‎دهد.

نکته جالب توجه اینجاست که شرکت آمریکایی سازنده این سامانه یعنی کمپانی مشهور لاکهیدمارتین از GMLRS به عنوان تک‎تیرانداز 70 کیلومتر یاد می‎کند بنا بر این موشک‎های ایرانی که در برد 300 کیلومتر کمتر از یک سوم این سامانه آمریکایی خطا دارند به حق شایسته نامیده شدن به عنوان تک‎تیرانداز 300 کیلومتری هستند.
 

 
رسیدن به تک‎تیرانداز
اصابت موشک ضد کشتی بالستیک خلیج فارس


بر مبنای نکات فوق موشک‎های ایرانی هم باید از سامانه‎ای برای کاهش خطا در فاز نهایی برخوردار باشند که در مورد موشک خلیج فارس استفاده از حسگر اپتیکی برای این منظور صریحاً اعلام شده اما در صورتی که خطای زیر 5 متر شامل موشک فاتح-110 نیز باشد نوع سامانه هدایت فاز نهایی آن ناشناخته است.

به گزارش مشرق، ذکر این نکته لازم است که به طور کلی دو مفهوم برای خطای موشک در نظر گرفته می‎شود. یکی شعاعی از هدف که موشک خارج از آن اصابت نخواهد کرد و دیگری، خطای دایره‎ای احتمالی (CEP) که به معنای شعاع دایره‎ای به مرکز هدف مورد نظر است که بیش از نیمی از موشک‎های شلیک شده به سمت هدف در آن دایره فرود خواهند آمد که این دایره خطا بر مبنای روش‎های علمی مانند تئوری «مونت کارلو» محاسبه می‎شود.

صرف نظر از اینکه خطای اعلام شده کمتر از 5 متر برای موشک‎های فاتح و خلیج فارس یا دیگر موشکهای بالستیک کشورمان بر مبنای کدام مفهوم باشد رسیدن به این میزان دقت تأثیر عملیاتی محسوسی برای نیروهای مسلح کشورمان خواهد داشت. همانطور که خطای آنها در اولین آزمایش‎ها در حدود 15 متر بوده و با تذکرات مسئولان ارشد نیروهای مسلح و کارهای تکمیلی به 8.5 متر رسیده و امروز نیز در ادامه همین روند به میزان قابل توجه 5 متر رسیده است.

بدین ترتیب با این مقدار خطای کم نسبت به نسل‎های قبلی این موشک‎ها تنوع اهداف قابل انهدام به طور دقیق، بسیار بیشتر شده و علاوه بر شناورهای دشمن که عمدتاً عرض آنها بیش از 10 متر است (شعاع بیش از 5 متر) شامل جاده‎ها و پل‎های مواصلاتی مهم دشمن که از پدافند مستحکمی برخوردارند، آشیانه‎های جنگنده‎ها و حتی اهدافی مانند هواپیماهای جنگنده، ساختمان‎های کوچک و ... خواهد بود. 

در واقع این میزان خطای اندک موشک‎های فاتح یا خلیج فارس یا دیگر موشکهای بالستیک به معنای دادن قدرت انتخاب به فرماندهان برای انهدام یک هواپیما یا آشیانه خاص، باند پرواز فرودگاه یا ساختمانی خاص در محدوده برد صدها کیلومتری این سلاح‎ها است که به معنی از بین رفتن یک هدف ارزشمند دشمن با اصابت هر فروند موشک ایرانی از این نوع خواهد بود.
 

رسیدن به تک‎تیرانداز
توقفگاه هواپیماهای سوخترسان و بمب‎افکن در یک پایگاه آمریکایی؛ دایره داخلی نشان دهنده ناحیه‎ای به شعاع 5 متر (قطر 10 متر) است


این در حالی است که قدرت تخریب سرجنگی چند صد کیلوگرمی این موشک‎ها در ترکیب با انرژی جنبشی قابل توجه آنها چیزی از هدف مورد اصابت باقی نخواهد گذاشت و در صورت اصابت در اطراف هدف (حتی در محدوده بسیار بیشتر از 5 متر) شعاع تخریبی این میزان محموله جنگی باز هم کار را تمام خواهد کرد.
 

رسیدن به تک‎تیرانداز
آشیانه جنگنده در یک پایگاه آمریکایی؛ دایره‎های مشکی دارای شعاع 5 متر (قطر 10 متر) هستند


از سوی دیگر موشک‎های خلیج فارس و فاتح-110 از چند نوع پرتابگر استفاده می‎کنند. پرتابگرهای تک فروندی دارای دارای اتاقک مجهز به تجهیزات محاسبه پارامترهای پروازی و هدفگیری مستقر بر کامیون، پرتابگر دو فروندی ذوالفقار مستقر بر خودروی جدید و نیز یک پرتابگر 3 فروندی نیمه متحرک کششی انواع اصلی این پرتابگرها را تشکیل می‎دهند.
 

رسیدن به تک‎تیرانداز
پرتابگرهای مختلف موشک‎های فاتح-110 و خلیج فارس


این پرتابگرها که اغلب آنها نیز متحرک هستند قابلیت عملیاتی بسیار بالایی به این موشک‎ها برای پراکنده شدن در مناطق مختلف و اجرای آتش بسیار دقیق علیه دشمن ایجاد می‎نمایند که عملاً کار یافتن پرتابگرها قبل از شلیک را برای او بسیار دشوار می‎کند خصوصاً امروزه که پهپادهای دشمن توان نفوذ و عملیات در داخل فضای ایران را تقریباً به طور کامل از دست داده‎اند.

این موشک‎ها می‎توانند در هر شرایطی برای دفاع از میهن اسلامی‎مان وارد عمل شده و تا شعاع چند صد کیلومتری و حتی بیش از هزار کیلومتری، اجازه نفس کشیدن را از دشمن و مخصوصاً شناورهای آن سلب کرده و آنان را مجبور به عقب نشستن تا این مسافت کنند. در بردهای بیشتر نیز سایر سامانه‎های موشکی کشور به خدمت دشمن رسیده و ضربه خرد کننده را بر پیکره دشمن در صورت استفاده از گزینه نظامی وارد می‎کنند.





تاريخ : پنج شنبه 22 اسفند 1392برچسب:, | | نویسنده : مقدم |