طبق یک تریف رایج که در اغلب منابع آمده است بانک نهادی اقتصادی است که وظیفه‌هایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارز، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان، پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان، انجام وظیفهٔ قیمومیت و وصایت برای مشتریان، انجام وکالت خریدیا فروش را بر عهده دارند.

 ایرانی ها بیش از بسیاری دیگر بانک ها و بانکی ها را می شناسند در برخی از خیابان ها و مراکز ایرانی تعداد بانک ها وموسسات مالی و اعتباری از سوپرمارکت ها بیشتر است و بیم آن می رود درآینده برخی شعب از تعداد افراد هم فزونی یابد!

اما در کل چند نوع بانک در جهان تعریف شده است و ما چه بانک هایی داریم؟

کتاب اطلاعات عمومی گنجینه های دانش به عنوان یک دایره المعارف مطرح ایرانی بانک ها را به شکل زیرتقسیم بندی کرده است:

1. بانک مرکزی

بانک مرکزی به نهادی اطلاق می‌شود که مسئولیت کنترل سیستم پولی کشور را عهده دار است. بانک مرکزی یک بانک تجاری نیست و نرخ بهره، میزان پول در گردش، تورم و حتی بیکاری و توزیع درآمد را می‌تواند در اهداف فعالیت خود قرار دهد.

بانك مركزي كه به عنوان مادر همه بانكها تنظيم كننده تمامي بانكهاي يك كشور می باشد.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران در تاريخ 18 مرداد ماه 1339 تأسيس گرديد. برخی از وظايف بانک مرکزی عبارتند از حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رايج کشور، تنظيم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ريالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رايج کشور، تنظيم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...

رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران بر آن است که با اجرای سياستهای پولی و اعتباری شرايط مساعد برای پيشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبيت و توسعه اقتصادی  پشتيبان دولت باشد.

2. بانک پس انداز

اهمیت پس انداز برهیچ کس پوشیده نیست نخستین هدف تشکیل بسیاری از بانک ها در سراسر جهان پس انداز و جمع آوری سرمایه های سرگردان بود.

هدف اصلی از تشکیل بانک ها علاوه بر تشویق و پس انداز بین طبقات کم درآمد ، جمع آوری این پس اندازها و سرمایه گذاری آنها به بهترین وجه ممکن ، به نفع پس انداز کنندگان می باشد. منظور از نفع پس انداز کنندگان در این موسسات تنها تحصیل درآمد نیست ، بلکه بیشتر حفظ این پس اندازها و ایجاد امکان دسترسی به آن در مواقع ضرورت و احتیاج بعضی از بانک ها با هدف تامین وام مسکن تشکیل می گردد. این بانکها را بانکهای پس انداز و وام مسکن می نامند.

این بانکها از طریق جمع آوری پس اندازهای کوچک تشکیل می شوند، و ممکن است به صورت شرکت با سرمایه ثابت، یا به صورت تعاونی تاسیس شوند

درحال حاضر اغلب بانک های ایرانی حساب پس انداز داشته و از محل سپرده های قرض الحسنه وام های قرض الحسنه اعطا می کنند که در نوع خود بهترین نوع وام به حساب می آید.

متاسفانه در سال های اخیر دیده شده تمایل مردم به افتتاح حساب قرض الحسنه کاسته شده و بانک ها هم راغب به افتتاح حساب های سرمایه گذاری هستند.

3. بانک ها و موسسات سرمایه گذاری وتهیه سرمایه

موسسات تهیه سرمایه Investment institutions موسساتی هستند که دسترسی به سرمایه های ثابت مورد نیاز سازمان های تولیدی را فراهم می نمایند. با وجود اینکه این موسسات منابع وسیعی در اختیار دارند، ولی کمتر منابع مالی آنها به صورت اعتبار دائم به موسسات تولیدی و بازرگانی انتقال می یابد.

سرمایه مورد نیاز موسسات تولیدی ، با انتشار سهم یا اوراق قرضه و توزیع آن بر اساس کارمزد یا تعهد فروش به وسیله بانکهای تهیه سرمایه تامین میگردد. به عبارت روشن تر ، این موسسات فقط نقش واسطه را به عهده دارند. بانکهای سرمایه گذاری یا شرکت های سرمایه گذاری، موسساتی هستند که از طریق انتشار و فروش سهم و در بعضی موارد، اوراق قرضه پس اندازهای افراد را جمع آوری می کنند و در اوراق قرضه و سهام شرکت ها و اوراق قرضه دولتی سرمایه گذاری می کنند و بدین طریق قادرند منافع زیادتری برای پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران جزء تحصیل نمایند

میزان خطرات سرمایه گذاری در این موسسات ، با ایجاد تنوع در سرمایه گذاری ها معمولا به حدلقل تقلیل می یابد و همین امر در جلب نظر صاحبان پس انداز های کوچک تاثیر فراوانی دارد.

4. بانک های تجاری

بانک های تجاری با قبول انواع سپرده و اعطاء اعتبار نقش اساسی در فعالیت های اقتصادی هر کشور ایفا می کنند. بانک های تجاری به خصوص وظیفه دارند سرمایه جاری موسسات تولیدی و بازرگانی را تامین نمایند. این نوع بانک ها معمولاً به انجام دادن عملیات معمولی بانکی از قبیل قبول سپرده، نقل و انتقال پول در داخل، انجام معاملات ارزی، صدور ضمانت نامه، اعطای تسهیلات، افتتاح اعتبار در حساب جاری، تنزیل اسناد و اوراق تجاری «خرید دین» و خدمات متنوع دیگر می پردازند.

بانک های تجاری از سرمایه گذاری های مستقیم در خرید و فروش کالا به منظور تجارت و از ایجاد انحصارات بزرگ منع گردیده اند.

البته در منابع دیگر به یک نوع دیگر از بانک ها اشاره شده که به معرفی آن  می پردازیم.

بانک تخصصی یا توسعه ای

بانک توسعه ای به بانکی گفته می شود که علاوه بر وظایف اعتباری بانکی عهده دار وظایف توسعه ای نیز می باشد، که اصلی ترین وظیفه آنها تجهیز منابع مالی نسبتاً ارزان در میان مدت و بلند مدت برای اجرای طرح های اقتصادی است. بانک های توسعه ای یا تخصصی عامل انتقال دهنده سیاست های اقتصادی دولت به بخش های مربوطه بوده و با برنامه ریزیهای صحیح، منابع مالی جمع آوری شده را دربخش های مختلف اقتصادی توزیع می نمایند.

بانک های تخصصی در ایران عبارتند از:

بانک توسعه صادرات
بانک کشاورزی
بانک صنعت و معدن
بانک مسکن