اخیرا دو سانحه فضایی در کانون توجه جهانی قرار گرفته است. سفینه فضایی شرکت ویرجین که قرار است حوزه ای جدید به نام گردشگری فضایی را شکل دهد طی یکی از پروازهای آزمایشی خود دچار سانحه شد و در بیابان موهاوی سقوط کرد. طی این حادثه یکی از خلبانان این سفینه فضایی جان خود را از دست داد و خلبان دیگر نیز به شدت مجروح شده است. از سوی دیگر، یک راکت بدون سرنشین که وظیفه حمل بار به ایستگاه فضایی بین المللی را بر عهده داشت چند ثانیه پس از پرتاب در هوا منفجر شد.

سفر فضایی کسب و کاری پر خطر با ریسک بالا محسوب می شود. به رغم پیشرفت های فناوری و اکتشافات بیشتر، بروز حوادث همچنان اجتناب ناپذیر به نظر می رسند. فضاپیما دارای سیستم هایی فوق العاده پیچیده است و جنبه های بی شماری باید در نظر گرفته شوند تا پرتاب و در صورت نیاز فرودی موفقیت آمیز صورت بگیرد. متاسفانه سیر تحول و پیشرفت سفر فضایی حوادث تلخی را در تاریخ خود ثبت کرده که برخی از آنها با تلفات جانی نیز همراه بوده اند. در ادامه پنج حادثه کلیدی در این بخش را معرفی می کنیم.

واسخود 2 - نوزدهم مارس 1965

نقص تجهیزات هنگام بازگشت به زمین

ماموریت واسخود 2 شامل نخستین راهپیمایی فضایی موفق در تاریخ محسوب می شود. این فضاپیما دارای دو سرنشین به نام های پاول بلیایف و الکسی لئونوف بود. لئونوف نخستین فضانوردی بود که فضاپیما را ترک کرد و راهپیمایی فضایی 12 دقیقه ای را انجام داد. اما در زمان بازگشت فضاپیما به زمین نقص در سیستم فرود خودکار موجب شد تا خلبانان هدایت فضاپیما را بر عهده گرفته و در منطقه ای جنگلی در فاصله 300 کیلومتری از منطقه فرود اصلی به زمین برسند. خوشبختانه بلیایف و لئونوف جان سالم به در بردند اما عملیات نجات آنها یک شب به طول انجامید.

سایوز 1 - بیست و چهارم آوریل 1967

نقص چتر فرود هنگام بازگشت به زمین

سایوز 1 حامل ولادمیر کاماروف به عنوان فضانورد بود. متاسفانه در زمان بازگشت نه چتر اصلی و نه چتر کمکی فضاپیما باز نشد که این مساله به مرگ کاماروف منجر شد. در حقیقت مرگ وی به واسطه نقص های متعدد سیستمی رخ داد که در آزمایش های صورت گرفته توسط مهندسان گزارش شده اما مقامات شوروی سابق آن را نادیده گرفته بودند. افزون بر نقص چتر نجات مشکلات دیگری مانند خرابی پنل خورشیدی نیز وجود داشت. این تراژدی موجب شد تا پرتاب فضاپیماهای سایوز 2 و سایوز 3 با 18 ماه تاخیر صورت بگیرد اما بهبود در برنامه فضایی روس ها را به همراه داشت.

سایوز 11 - سی ام ژوئن 1971

کاهش فشار هوا در کپسول حامل خدمه هنگام بازگشت به زمین

ماموریت سایوز 11 به صورتی تراژیک پایان یافت زیرا کپسول حامل خدمه در بازگشت به زمین دچار کاهش فشار شده که نتیجه ای جز خفه شدن و مرگ سه فضانورد آن به همراه نداشت. عامل این حادثه باز ماندن دریچه تهویه تنفس هنگام بازگشت و خروج اکسیژن از کپسول بود. خدمه سایوز 11 در آن زمان لباس فضایی به تن نداشتند. پس از این حادثه، فضاپیمای سایوز بازطراحی شد تا فضانواردان امکان پوشیدن لباس فضایی هنگام پرتات و فرود را داشته باشند.

شاتل فضایی چلنجر - بیست و هشتم ژانویه 1986

نقص مکانیکی هنگام پرتاب

با آغاز اوج گیری شاتل فضایی چلنجر و تنها پس از 73 ثانیه یکی از تراژدی های تاریخ فضانوردی شکل گرفت. هفت فضانورد این شاتل به واسطه انفجار آن جان خود را از دست دادند. نقص در حلقه چنبری (O-Ring) عامل انفجار گزارش شد. تحقیقات صورت گرفته نشان داد ناسا هشدار مهندسان درباره خطرآفرین بودن استفاده از حلقه چنبری در دمای پایین صبحگاهی زمان پرتاب را نادیده گرفته است.

شاتل فضایی کلمبیا - اول فوریه 2003

انفجار هنگام بازگشت به زمین

شاتل فضایی کلمبیا هنگام بازگشت به مرکز فضایی کندی به ناگاه از هم پاشید و بار دیگر هفت سرنشین این فضاپیما جان خود را از دست دادند. این حادثه غم انگیز به واسطه کنده شدن یک تکه فوم عایق و برخورد با بال چپ شاتل شکل گرفت. آسیب وارده اجازه نفوذ گازهای داغ به داخل شاتل و تخریب ساختار داخلی بال هنگام بازگشت به زمین را داد و در نهایت انفجار شاتل کلمبیا را موجب شد.