ريزگردها از انقراض دايناسورها تا آينده مبهم بشر

 

ريزگرد از جمله پديده‌هايي است كه اگرچه براي بسياري از هموطنان جنوبي ما پديده‌اي شناخته شده محسوب مي‌شود اما بسياري ديگر از جمله پايتخت‌نشين‌ها تنها چند سال است كه با آن آشنا شده‌اند. ريزگردها مانند ديگر عوامل آلوده‌كننده هوا باعث شده‌اند تا در حالي كه در 6 ماه دوم سال دائما نگران افزايش غلظت دي‌اكسيد و مونوكسيدكربن در اثر وارونگي هوا هستيم، 6 ماه اول سال هم امكان نفس كشيدن برايمان همچنان سخت باشد. البته داستان ريزگردها برخلاف ديگر آلاينده‌هاي هوا كه ماحصل صنعتي شدن جوامع هستند فقط به زمين و روزگاري كه در آن هستيم محدود نمي‌شود.ريزگرد در مريخ رويدادي تقريبا هميشگي است كه گاه تا ارتفاع ۳۰ كيلومتري (بيش از ۵ برابر ارتفاع كوه دماوند از سطح دريا) بالا مي‌رود و در فصل تابستان شدت گرفته و توفان‌هاي شديدي ايجاد مي‌كند. از طرف ديگر محققان و ديرينه‌شناسان معتقدند يكي از دلايل بسيار مطرح در انقراض‌هاي بزرگ تاريخ ـ از جمله انقراض دايناسور‌ها ـ پديده ريزگرد است، چراكه اين پديده در موارد بحراني با جلوگيري از تابش نور خورشيد به زمين موجب زمستان جهاني مي‌شود. اگر كمي جلوتر بياييم ردپاي نمونه‌اي از چنين رويدادي در تاريخ بشر را در حدود دو قرن پيش و به دنبال فوران كوه تامبورا مي‌بينيم.گرد و غبار يا ريزگرد، توده‌اي از ذرات جامد ريز، غبار، گاه دوده و خاكستر آتشفشاني است كه در جو پخش شده و ديد افقي را به كمتر از يك كيلومتر و حتي در مواقع بحراني به چند متر محدود مي‌كند و براي بيماران تنفسي بسيار زيان‌آور است. ​ در منطقه ما سرچشمه اصلي ريزگردها، باد شمال است كه از خرداد تا شهريور فعال است. جريان اين باد در شمال خاورميانه شكل مي‌گيرد و با گذر از كوه‌هاي تركيه و شمال عراق، مانند قيفي به بيابان‌هاي عراق و سوريه سرازير مي‌شود و تا خليج‌فارس و رسيدن به آب‌هاي آزاد پيش مي‌رود. اما اين جريان باد كه تا همين چند سال پيش نوعي نعمت قلمداد مي‌شد به علت عدم توجه به محيط زيست و افزايش بيابان‌هاي عراق و به دليل خشك‌شدن بسياري از باتلاق‌هاي اين كشور، به مصيبتي عمومي براي ما مبدل شده است.بخصوص اين‌كه در گذشته سه كشور ايران، عراق، و عربستان به‌صورت مشترك هزينه‌هاي مالچ‌پاشي اين زمين‌ها را تامين مي‌كردند و تمام زمين‌ها در فصل خاصي از سال مالچ‌پاشي مي‌شدند. مالچ نوعي فرآورده چسبنده نفتي است كه براي تثبيت شن‌هاي روان در بيابان‌ها استفاده مي‌شود. جنگ عراق و تغيير رويه اين دولت‌ها در دهه اخير سبب فراموشي اين كار‌ و در نتيجه افزايش ريزگرد در خوزستان، غرب ايران‌ و سرانجام تقريبا در سراسر ايران شد. آلودگي هوا كه در چند سال اخير به قصه تكراري هر روز و هر هفته ما مبدل شده، تاثيرات مخربي بر سلامتمان دارد. بخصوص اين‌كه تركيب غبار با آلاينده‌هاي شهري ريزگرد خطرناكي را توليد مي‌كند كه بيماري‌هاي دستگاه تنفسي، بروز عفونت گوش مياني، بروز بيماري‌هاي انسداد دستگاه تنفسي و بروز سرطان ريه فقط برخي از اين مخاطرات است.متخصصان بارها اعلام كرده‌اند نوزادان، كودكان، نوجوانان، سالمندان، افراد مبتلا به آسم و برونشيت، بيماران قلبي و مادران باردار از جمله گروه‌هاي آسيب‌پذير در برابر اين ريزگرد‌ها محسوب مي‌شوند، در يك كلام بايد گفت اگرچه به نظر نمي‌رسد ما هم به سرنوشت دايناسورها دچار شويم اما ريزگردها مصيبتي است كه همه جامعه ما را با خود درگير مي‌كند.




تاريخ : یک شنبه 28 خرداد 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |